Αλκαλική διατροφή – Πλήρης οδηγός

Τι είναι η αλκαλική διατροφή;

Τελευταία, αρκετοί αναφέρονται όλο και περισσότερο στην αλκαλική διατροφή και το πώς αυτή μπορεί να συμβάλλει στην υγεία μας.

Μάλιστα, αρκετοί είναι οι διάσημοι που αρχίζουν να αναφέρονται όλο και πιο συχνά στα οφέλη και τις ευεργετικές επιδράσεις της αλκαλικής διατροφής.

Η κεντρική ιδέα της αλκαλικής δίαιτας είναι ότι τα τρόφιμα που τρώμε μπορούν να μεταβάλλουν την τιμή pH του σώματός μας, επηρεάζοντας με αυτόν τον τρόπο την σωστή λειτουργία του οργανισμού μας και κατ΄ επέκταση την εμφάνιση χρόνιων παθήσεων.

Οι υποστηρικτές αυτής της δίαιτας προτείνουν ότι η αντικατάσταση των όξινων τροφίμων με αλκαλικές τροφές μπορεί να βελτιώσει την υγεία μας και να μας προστατέψει από ασθένειες που ταλανίζουν την σύγχρονη κοινωνία, όπως είναι ο καρκίνος, τα καρδιαγγειακά νοσήματα κ.α., καθώς κάνουν το σώμα μας περισσότερο “αλκαλικό”.

Παρότι πολλά έχουν ειπωθεί για την αλκαλική διατροφή προς το παρόν δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα που να υποστηρίζουν τα οφέλη της για την υγεία μας.

Δε θα πρέπει να ξεχνάτε ότι η καλύτερη διατροφή για την υγεία μας είναι η υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή και δε θα πρέπει να εμπιστεύεστε τη διατροφή και την υγεία σας σε μη ειδικούς ή σε μη έγκριτες πηγές που μπορεί να βρείτε στο διαδίκτυο.

Πώς λειτουργεί η αλκαλική διατροφή;

Όταν μιλάμε για την αλκαλική διατροφή, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε την έννοια της τιμής του pH.

Η τιμή pH προσδιορίζει το βαθμό οξύτητας ή αλκαλικότητας οποιουδήποτε διαλύματος συμπεριλαμβανομένου του αίματος. Καθορίζει δηλαδή την ισορροπία μεταξύ οξέων και βάσεων σε ένα διάλυμα.

Η κλίμακα του pH κυμαίνεται από 0 (όπου το διάλυμα χαρακτηρίζεται έως έντονα όξινο) έως 14 (όπου το διάλυμα χαρακτηρίζεται έντονα βασικό ή αλκαλικό). Μία τιμή στη μέση αυτής της κλίμακας δηλαδή ίση με 7, υποδηλώνει ότι το διάλυμα μας είναι ουδέτερο.

Το αίμα είναι κατά κανόνα ελαφρώς βασικό, με φυσιολογικό pH που κυμαίνεται από 7,35 έως 7,45.

Οι υποστηρικτές της αλκαλικής διατροφής αναφέρουν ότι η αυξημένη κατανάλωση όξινων τροφίμων μπορεί να επηρεάσει το pH του αίματος μας, μετατρέποντας το σε περισσότερο όξινο και κατ΄ επέκταση επηρεάζοντας αρνητικά την υγεία μας.

Για αυτό το λόγο, προτείνουν την αυξημένη πρόσληψη αλκαλικών τροφίμων εις βάρος των όξινων τροφών. Συνήθως, υποστηρίζουν πως το καθημερινό μας διαιτολόγιο θα πρέπει να απαρτίζεται κατά περίπου 80% από αλκαλικές τροφές και μόνο κατά 20% από όξινες τροφές.

Μπορεί η διατροφή μας να επηρεάσει το pH του αίματος;

Οι διατροφικές μας επιλογές δεν μπορούν να επηρεάσουν το pH του αίματος.

Το σώμα μας διαθέτει μηχανισμούς που ρυθμίζουν αυστηρά το pH του αίματος μας. Αυτό είναι γνωστό ως οξεοβασική ισορροπία.

Ευτυχώς για μας, οι μηχανισμοί αυτοί καθιστούν σχεδόν αδύνατο σε εξωτερικές επιρροές να αλλάξουν την τιμή του pH του αίματος καθώς εάν αυτό δε συνέβαινε, θα είχαμε σοβαρά προβλήματα.

Συνεπώς, οποιαδήποτε αλλαγή στις διατροφικές μας επιλογές δε φαίνεται να επηρεάζει το pH του αίματος.

Βέβαια, το τι θα επιλέξουμε να συμπεριλάβουμε στο καθημερινό μας διαιτολόγιο μπορεί να επηρεάσει το pH των ούρων μας, κάνοντας το περισσότερο αλκαλικό ή όξινο.

Γενικότερα οι τιμές του pH στο σώμα μας παρουσιάζουν μεγάλη διακύμανση από όργανο σε όργανο.

Πιο συγκεκριμένα το πιο όξινο περιβάλλον με το χαμηλότερο pH το συναντούμε στο στομάχι, από 1,35 μέχρι 3,5, ενώ στη χολή και στα παγκρεατικά υγρά το περιβάλλον είναι πιο αλκαλικό, από 7,6-8,8 και 8,8, αντίστοιχα. Την μεγαλύτερη διακύμανση την βρίσκουμε στα ούρα με pH από 4,6 μέχρι 8.

Όπως καταλαβαίνουμε στα ζωτικά όργανα καθώς και στο αίμα δε δύναται να έχουμε σημαντικές αλλαγές στις τιμές του pH μιας και κάτι τέτοιο θα μπορούσε να αποβεί μοιραίο για τον άνθρωπο.

Αυτό που μεταβάλλεται με βάση την διατροφή μας και μπορεί να κυμαίνεται από βασικό μέχρι όξινο είναι το pH των ούρων μας.

Ποια τρόφιμα συμπεριλαμβάνει η αλκαλική διατροφή;

Θα πρέπει να τονίσουμε ότι η διάκριση των τροφίμων σε αλκαλικά και όξινα βασίζεται στο “νεφρικό όξινο φορτίο” (Potential Renal Acid Load) του τροφίμου και όχι στο pH της τροφής πριν αυτή καταναλωθεί.

Το “νεφρικό όξινο φορτίο” μετρά την έκκριση οξέος στα ούρα που προκαλείται ως απόκριση της κατανάλωσης ενός τροφίμου (μετά την πέψη και τον μεταβολισμό του), δηλαδή την ικανότητα μίας τροφής να οδηγεί σε σχηματισμό οξέων.

Συνεπώς, το pH της κάθε τροφής δεν υπαγορεύει την τελική επίδραση που θα έχει στον οργανισμό.

Για παράδειγμα, τα εσπεριδοειδή φρούτα που είναι όξινα και έχουν ένα χαμηλό pH ενθαρρύνονται να καταναλώνονται στην αλκαλική διατροφή καθώς η κατανάλωση τους δεν οδηγεί σε σχηματισμό οξέων από το σώμα μας.

Αντιθέτως, τα τρόφιμα με αυξημένη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη που δεν είναι τόσο όξινα συστήνεται να αποφεύγονται καθώς οδηγούν σε αυξημένη παραγωγή οξέων όταν μεταβολίζονται στο σώμα μας και κατ΄ επέκταση σε αυξημένη απέκκριση οξέων από τους νεφρούς.

Οπότε, όσο πιο μεγάλο PRAL έχει μια τροφή, τόσο πιο όξινη είναι για τον οργανισμό και συνεπώς συστήνεται να αποφεύγεται στην αλκαλική διατροφή.

Τρόφιμα που περιλαμβάνονται στην αλκαλική δίαιτα:

• Φρούτα, όπως μήλα, βερίκοκα, μπανάνες, σύκα, σταφίδες, δαμάσκηνα, χουρμάδες, αβοκάντο

• Λαχανικά, όπως παντζάρια, σέσκουλα, ραδίκια, λάχανο, πράσα, σπανάκι, μπρόκολο, αγκινάρα, λαχανάκια Βρυξελλών, κουνουπίδι, καρότα, αγγούρι, λαχανίδα, κρεμμύδι κ.α.

• Βότανα και μπαχαρικά

• Γλυκαντικά, όπως μέλι και μαρμελάδα

• Ροφήματα, όπως νερό, μεταλλικό ανθρακούχο νερό, τσάι, ορισμένα είδη καφέ

• Λίπη, όπως ελαιόλαδο και μαργαρίνη (θεωρούνται ουδέτερα)

Τρόφιμα που αποφεύγονται στην αλκαλική διατροφή:

• Κόκκινο κρέας, όπως μοσχάρι, χοιρινό κ.α.

• Πουλερικά, όπως κοτόπουλο, γαλοπούλα

• Ψάρια και θαλασσινά, όπως σολομός, τσιπούρας, γαρίδες κ.α.

• Γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως γάλα, τυρί, γιαούρτι

• Όσπρια, όπως φακές, φασόλια, ρεβίθια κ.α.

• Σιτηρά και τα προϊόντα τους, όπως σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη, βρώμη, κινόα, ρύζι, φαγόπυρο, ψωμί, φρυγανιές, ζυμαρικά, δημητριακά πρωινού, μπισκότα κ.α.

• Ζάχαρη και τρόφιμα που την περιέχουν, όπως αναψυκτικά, τυποποιημένοι χυμοί φρούτων, ενεργειακά ποτά, δημητριακά πρωινού, μπάρες δημητριακών του εμπορίου, επιδόρπια γιαουρτιού, γλυκά (μπισκότα, σοκολάτες, γλειφιτζούρια και καραμέλες) κ.α.

• Αλκοόλ

Έχει οφέλη για την υγεία μας η αλκαλική διατροφή;

Παρότι, οι υποστηρικτές της αλκαλικής διατροφής αναφέρουν ότι έχει σημαντικά οφέλη για την υγεία μας είναι μία δίαιτα που δεν στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα.

Συνεπώς, τόσο η ασφάλεια όσο και η όποια θεωρητική αποτελεσματικότητα της δεν έχει επιστημονική βάση.

Ορισμένοι οπαδοί αυτής της δίαιτας υποστηρίζουν ότι μπορεί να προλάβει την εμφάνιση του καρκίνου. Ωστόσο, δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να υποστηρίζουν αυτούς τους ισχυρισμούς.

Επίσης, ένας ακόμη ισχυρισμός των υποστηρικτών της αλκαλικής διατροφής είναι ότι έχει ευεργετικό ρόλο στην πρόληψη της οστεοπόρωσης.

Συγκεκριμένα, οι υποστηρικτές αυτής της διατροφής ισχυρίζονται ότι τα όξινα υπολείμματα που αφήνουν τρόφιμα πλούσια σε πρωτεΐνες και υδατάνθρακες επιταχύνουν την απώλεια του οστίτη ιστού λόγω της αυξημένης απέκκρισης ασβεστίου μέσω των ούρων, οδηγώντας έτσι στην εμφάνιση της οστεοπόρωσης.

Ωστόσο, κανένα επιστημονικό στοιχείο δεν υποστηρίζει αυτόν τον ισχυρισμό.

Συνεπώς, καλό είναι να παραμένουμε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί απέναντι σε οτιδήποτε στερείται επιστημονικής βάσης και η «αλκαλική δίαιτα» είναι άλλη μια τέτοια περίπτωση.

Υπάρχουν κίνδυνοι από την υιοθέτηση της αλκαλικής δίαιτας;

Μερικοί κίνδυνοι από την υιοθέτηση της αλκαλικής δίαιτας είναι:

Δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα για τα οφέλη της βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα.

Όπως αναφέραμε, η αλκαλική διατροφή είναι ένα διατροφικό σχήμα, το οποίο δεν έχει επιστημονικό υπόβαθρο. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν υπάρχουν στη βιβλιογραφία καλά σχεδιασμένες μελέτες που να έχουν εξετάσει την επίδραση της σε διάφορους τομείς υγείας.

Μάλιστα, η δίαιτα αυτά μπορεί να εγκυμονεί πολλούς κινδύνους για την υγεία μας κυρίως λόγω του αρκετά περιοριστικού χαρακτήρα της και για αυτό θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί.

Κίνδυνος ανεπάρκειας θρεπτικών συστατικών.

Η αλκαλική διατροφή είναι αρκετά περιοριστική καθώς αποτρέπει την κατανάλωση μεγάλων ομάδων τροφίμων. Αυτό ενδέχεται να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ανεπάρκειας θρεπτικών συστατικών, καθώς και διαφόρων προβλημάτων υγείας.

Η δίαιτα αυτή αποκλείει από το καθημερινό μας διαιτολόγιο τρόφιμα που είναι απαραίτητα για την καλή υγεία μας, όπως είναι τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα όσπρια, τα ψάρια, το γιαούρτι και άλλα, τρόφιμα δηλαδή που είναι άκρως ευεργετικά και απαραίτητα για την υγεία μας.

Τα τρόφιμα αυτά μας, μεταξύ άλλων, μας εφοδιάζουν με συστατικά που θωρακίζουν την υγεία μας, όπως είναι βιταμίνες και μέταλλα, φυτικές ίνες, πρωτεΐνη, προβιοτικά, «καλά» λιπαρά κ.α.

Συμπέρασμα

Η αλκαλική διατροφή βασίζεται στην υπόθεση ότι η κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων μπορεί να επηρεάσει τις τιμές του pH στο σώμα μας, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στη διατήρηση της καλής υγείας και προλαμβάνοντας διάφορες παθήσεις που μαστίζουν την σύγχρονη εποχή.

Αυτή η διατροφή επικεντρώνεται στην κατανάλωση αλκαλικών τροφών ενώ προτείνει την αποφυγή όξινων τροφών.

Παρά την αυξημένη δημοτικότητα της τα τελευταία χρόνια, η αλκαλική διατροφή δε στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα.

Συνεπώς, η δίαιτα αυτή δεν έχει κάποια επιστημονική βάση και σίγουρα κανείς δεν μπορεί να σας εγγυηθεί για την ασφάλεια της εάν την ακολουθήσετε μακροπρόθεσμα, καθώς η δίαιτα αυτή απέχει σημαντικά από τις συστάσεις για μία υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή.

Καλό θα είναι πάντοτε να συμβουλεύεστε έναν επαγγελματία διαιτολόγο – διατροφολόγο για να σας κατευθύνει κατάλληλα και να σχεδιάσει ένα απολύτως εξατομικευμένο πλάνο διατροφής με βάση τις ανάγκες σας.