Δίαιτα των σαρκοφάγων (carnivore diet) - Μάθετε τα πάντα

Η δίαιτα των σαρκοφάγων (carnivore diet) είναι μια FAD δίαιτα (FAD diet), δηλαδή μια δίαιτα μόδας ή αλλιώς εύκολη δίαιτα ή δίαιτα εξπρές, που είναι αρκετά δημοφιλής τα τελευταία χρόνια, για αδυνάτισμα και χάσιμο κιλών. ¹

Επιπλέον, η δίαιτα αυτή συχνά προωθείται και ως ένα αποτελεσματικό εργαλείο για τη βελτίωση της υγείας μας καθώς υπόσχεται μεταξύ άλλων βελτίωση της διάθεσης, ρύθμιση του σακχάρου, καταπολέμηση της φλεγμονής κ.α.

Επιτρέπει την κατανάλωση μόνο ζωικών προϊόντων, όπως το κρέας, το ψάρι και ορισμένα γαλακτοκομικά προϊόντα ενώ αποκλείει ολόκληρες ομάδες φυτικών τροφίμων όπως τα δημητριακά (π.χ. ψωμί, ρύζι, ζυμαρικά), τα όσπρια (π.χ. ρεβίθια, φακές), τα φρούτα, τα λαχανικά, τους σπόρους και τους ξηρούς καρπούς.

Η δίαιτα των σαρκοφάγων στηρίζεται στη θεωρία ότι οι δίαιτες υψηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες ευθύνονται για την εμφάνιση πολλών χρόνιων μη μεταδιδόμενων νοσημάτων, όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, τα καρδιαγγειακά νοσήματα κ.α. Εξαιτίας αυτού, στοχεύουν στη μηδενική ή ελάχιστη κατανάλωση υδατανθράκων.

Ωστόσο, όπως συμβαίνει και με τις υπόλοιπες δίαιτες εξπρές, όπως είναι για παράδειγμα η χημική δίαιτα, η δίαιτα των σαρκοφάγων δεν έχει καμία επιστημονική βάση και δεν υπάρχουν έγκυρες μελέτες στη βιβλιογραφία που να υποστηρίζουν τόσο την αποτελεσματικότητα όσο και την ασφάλεια της.

Σε γενικές γραμμές, η δίαιτα των σαρκοφάγων είναι ένα αρκετά περιοριστικό διατροφικό σχήμα που περιλαμβάνει μόνο ζωικά προϊόντα όπως κρέας, ψάρι, ορισμένα γαλακτοκομικά προϊόντα ενώ αποκλείει τα τρόφιμα φυτικής προέλευσης, όπως είναι τα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά, τα όσπρια, οι σπόροι, οι ξηροί καρποί κ.α.

Τα τρόφιμα που περιλαμβάνει η δίαιτα των σαρκοφάγων συνήθως ενδεικτικά είναι:

• Κρέας και πουλερικά (μοσχάρι, χοιρινό, αρνί, κατσίκι, κοτόπουλο, γαλοπούλα κ.α.)

• Ψάρια και θαλασσινά (τσιπούρα, γλώσσα, σολομός, τόνος, γαρίδες, καλαμάρια κ.α.)

• Αυγά

• Γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λακτόζη (π.χ. σκληρά τυριά)

• Ζωικό λίπος

• Ζωμός οστών

Η δίαιτα των σαρκοφάγων στοχεύει στη σχεδόν μηδενική κατανάλωση υδατανθράκων και στην αποφυγή φυτικών τροφίμων και για αυτό αποκλείει σημαντικές ομάδες τροφίμων από το καθημερινό διαιτολόγιο.

Τα τρόφιμα που αποκλείει η δίαιτα των σαρκοφάγων συνήθως ενδεικτικά είναι:

• Σιτηρά και τα προϊόντα τους (σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη, βρώμη, κινόα, ρύζι, φαγόπυρο, ψωμί, φρυγανιές, ζυμαρικά, δημητριακά πρωινού, μπισκότα κ.α.)

• Όσπρια

• Συγκεκριμένα γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, γιαούρτι, μαλακό τυρί, κρέμα, παγωτό κ.α.)

• Λαχανικά

• Φρούτα

• Σπόροι και ξηροί καρποί

• Προϊόντα πλούσια σε ζάχαρη (αναψυκτικά με ζάχαρη, γλυκά, μπισκότα κ.α.)

• Καφές

• Τσάι

Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα που να έχουν μελετήσει την επίδραση της δίαιτας των σαρκοφάγων στην απώλεια βάρους ή γενικά στη βελτίωση της υγείας μας.

Παρότι, οι υποστηρικτές αυτού του διατροφικού σχήματος συχνά ισχυρίζονται ότι η υιοθέτηση μίας τέτοιας διατροφής συμβάλλει στην αποτελεσματική απώλεια του σωματικού βάρους, αυτό δεν υποστηρίζεται από τη βιβλιογραφία.

Μπορεί ενδεχομένως, η υιοθέτηση μίας τέτοιας διατροφής να οδηγήσει σε απώλεια βάρους βραχυπρόθεσμα, αλλά αυτό αποδίδεται κυρίως στον άκρως περιοριστικό χαρακτήρα του διατροφικού σχήματος.

Δεδομένου ότι αυτό το διατροφικό αυτό σχήμα περιορίζει σημαντικές ομάδες τροφίμων από το καθημερινό διαιτολόγιο μπορεί να οδηγήσει σε μικρότερη ενεργειακή πρόσληψη κατά τη διάρκεια της ημέρας και στην επίτευξη ενός αρνητικού ισοζυγίου ενέργειας, που είναι απαραίτητο για το χάσιμο των περιττών κιλών.

Επίσης, μία τέτοια διατροφή χαρακτηρίζεται από μειωμένη κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων, που συνήθως είναι πλούσια σε πρόσθετα σάκχαρα, αποδίδοντας αρκετές θερμίδες. Περιορίζοντας την κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων, όπως αναψυκτικά, γλυκά ή αλμυρά συσκευασμένα σνακ (π.χ. πατατάκια, σοκολάτες, καραμέλες, μπισκότα), προμαγειρεμένα γεύματα μειώνεται περαιτέρω η ημερήσια ενεργειακή μας πρόσληψη.

Μερικοί κίνδυνοι από την υιοθέτηση της δίαιτας των σαρκοφάγων είναι:

Δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα για τα οφέλη της βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα

Όπως αναφέραμε, η δίαιτα των σαρκοφάγων είναι ένα διατροφικό σχήμα, το οποίο δεν έχει επιστημονικό υπόβαθρο. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν υπάρχουν στη βιβλιογραφία καλά σχεδιασμένες μελέτες που να έχουν εξετάσει την επίδραση τους σε διάφορους τομείς υγείας.

Μάλιστα, η Βρετανική Ένωση Διαιτολόγων έχει κατατάξει τη δίαιτα αυτή στην κατηγορία των δημοφιλών και “θαυματουργών” διαιτών (FAD diet). Μία δίαιτα FAD υπόσχεται γρήγορη απώλεια βάρους χωρίς ωστόσο να υπάρχει καμία επιστημονική τεκμηρίωση που να αξιολογεί την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της. Οι δίαιτες αυτές εγκυμονούν πολλούς κινδύνους για την υγεία μας κυρίως λόγω του συνήθους αρκετά περιοριστικού χαρακτήρα τους και για αυτό θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί.

Κίνδυνος ανεπάρκειας θρεπτικών συστατικών

Το διατροφικό αυτό πρότυπο είναι αρκετά περιοριστικό καθώς αποτρέπει την κατανάλωση μεγάλων ομάδων τροφίμων. Αυτό ενδέχεται να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ανεπάρκειας θρεπτικών συστατικών.

Η δίαιτα αυτή αποκλείει από το καθημερινό μας διαιτολόγιο τρόφιμα που είναι απαραίτητα για την καλή υγεία μας, όπως είναι τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα φρούτα, τα λαχανικά κ.α.. Τα τρόφιμα αυτά μας εφοδιάζουν με συστατικά που θωρακίζουν την υγεία μας, όπως είναι φυτικές ίνες, βιταμίνες, φυτοχημικές ενώσεις κ.α.

Αυξημένη κατανάλωση ζωικών προϊόντων

Δεδομένου ότι η δίαιτα των σαρκοφάγων αποτελείται αποκλειστικά από τρόφιμα ζωικής προέλευσης εκ φύσεως είναι μία δίαιτα υψηλή σε κορεσμένα λιπαρά οξέα, χοληστερίνη και νάτριο.

Εάν και τα δεδομένα είναι αμφιλεγόμενα, τα κορεσμένα λιπαρά οξέα από ζωικές πηγές φαίνεται να αυξάνουν τα επίπεδα της «κακής» χοληστερίνης (LDL-C), σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων. Εξαιτίας αυτού, οι διεθνείς συστάσεις προτείνουν η πρόσληψη των κορεσμένων λιπαρών να μην ξεπερνά το 10% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής μας πρόσληψης.

Παρότι, νεότερες έρευνες κατέληξαν στο συμπέρασμα – το οποίο έρχεται σε σύγκρουση με όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα – ότι με βάσει τα υπάρχοντα στοιχεία, δεν δικαιολογούνται οι τρέχουσες συστάσεις για τον περιορισμό της κατανάλωσης των κορεσμένων λιπαρών ως στρατηγική για την ενίσχυση της καρδιαγγειακής υγείας, αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν απενοχοποιηθεί τελείως. Πλέον η επιστημονική κοινότητα τονίζει ότι μεγαλύτερη σημασία θα πρέπει να δίνεται στην πηγή των κορεσμένων λιπαρών οξέων, δηλαδή στο τρόφιμο από το οποίο προέρχονται.

Συνεπώς, η αυξημένη κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών οξέων που προκύπτει από την αρκετά αυξημένη κατανάλωση κρέατος στα πλαίσια της δίαιτας των σαρκοφάγων, ενδέχεται να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία της καρδιάς.

Επίσης, το επεξεργασμένο κρέας, δηλαδή τα αλλαντικά και τα λουκάνικα, σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη και καρδιαγγειακά νοσήματα, ² καθώς και με καρκίνο του παχέος εντέρου. Αυτή η συσχέτιση με τον καρκίνο φαίνεται να οφείλεται στα νιτρικά άλατα που χρησιμοποιούνται ως συντηρητικά στα αλλαντικά, αλλά και στο κάπνισμα των τροφών που οδηγεί στην εμφάνιση πολυκυκλικών αρωματικών κυκλικών υδρογονανθράκων.³

Η δίαιτα των σαρκοφάγων είναι μία δημοφιλής διατροφική τάση τα τελευταία χρόνια που υπόσχεται γρήγορη απώλεια βάρους καθώς και διασφάλιση της καλής υγείας μας.

Πρόκειται για ένα αρκετά περιοριστικό διατροφικό σχήμα που επιτρέπει την κατανάλωση αποκλειστικά ζωικών προϊόντων, όπως είναι το κρέας, τα ψάρια και ορισμένα γαλακτοκομικά προϊόντα ενώ αποκλείει εντελώς τα τρόφιμα φυτικής προέλευσης.

Η ταχεία απώλεια κιλών και τα «μαγικά» αποτελέσματα που υπόσχεται είναι αρκετά δελεαστικά, ωστόσο δεν έχουν επιστημονική βάση καθώς δεν υπάρχουν μελέτες που να έχουν εξετάσει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του είτε μακροπρόθεσμα είτε βραχυπρόθεσμα.

Η υιοθέτηση μίας τέτοιας δίαιτας μπορεί να κρύβει πολλές αρνητικές επιδράσεις, όπως είναι μεταξύ άλλων ο κίνδυνος εμφάνισης ανεπάρκειας θρεπτικών συστατικών, υποβαθμίζοντας την υγεία μας.

Δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η ισορροπημένη διατροφή είναι το κύριο όπλο που έχουμε για την αποφυγή χρόνιων νοσημάτων. Επομένως, η υιοθέτηση μιας υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής είναι αυτή που θα μας εξασφαλίσει την καλή υγεία και η δίαιτα των σαρκοφάγων φαίνεται ότι απέχει αρκετά από το να χαρακτηριστεί υγιεινή και ισορροπημένη.

1. BDA. Fad diets: Food Fact SheetAvailable at: https://www.bda.uk.com/resource/fad-diets.html#:~:text=A%20fad%20diet%20is%20a,certain%20foods%20at%20certain%20times. (Accessed at August 2023).

2. Miller V, Micha R, Choi E, Karageorgou D, Webb P, Mozaffarian D. Evaluation of the quality of evidence of the association of foods and nutrients with cardiovascular disease and diabetes: a systematic review. JAMA Netw Open. 2022 Feb 1;5(2):e2146705. doi: 10.1001/jamanetworkopen.2021.46705.

3. Papadimitriou Ν, Markozannes G, Kanellopoulou A, Critselis E, Alhardan S, Karafousia V et all. An umbrella review of the evidence associating diet and cancer risk at 11 anatomical sites. Nat Commun 2021 Jul 28;12(1):4579. doi: 10.1038/s41467-021-24861-8.