Η διατροφή που καταπολεμά την κυτταρίτιδα

Η κυτταρίτιδα αποτελεί σίγουρα ένα «φλέγον» θέμα, ιδίως μεταξύ των γυναικών.

Με τον όρο «κυτταρίτιδα» αναφερόμαστε σε μία διαταραχή του δέρματος, κατά την οποία το δέρμα παρουσιάζει μια ανώμαλη όψη με λακκάκια, βαθουλώματα και εξογκώματα που μοιάζει με το λεγόμενο «φλοιό πορτοκαλιού». ¹

Η κυτταρίτιδα εμφανίζεται ως επί το πλείστον στις γυναίκες από την εφηβεία και μετά αλλά και στους άντρες.

Τα σημεία του σώματος όπου εμφανίζεται κυρίως κυτταρίτιδα είναι οι μηροί, οι γλουτοί, η κοιλιά και τα μπράτσα.

Παρότι, δεν ενέχει κινδύνους για την υγεία μας, αποτελεί ένα αισθητικό πρόβλημα που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχολογία τόσο των γυναικών όσο και των αντρών.

Το δέρμα μας αποτελείται από τρία στρώματα:

• Επιδερμίδα. Είναι το εξωτερικό προστατευτικό κάλυμμα του δέρματος.

• Χόριο. Βρίσκεται ακριβώς κάτω από την επιδερμίδα και διαθέτει ένα πυκνό δίκτυο συνδετικών ινών ελαστίνης και κολλαγόνου, νεύρων, αιμοφόρων αγγείων και λεμφαγγείων που το διασχίζουν. Το χόριο προσφέρει στήριξη στην επιδερμίδα, ελαστικότητα στο δέρμα και παράλληλα τροφοδοτεί την επιδερμίδα με τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά.

• Υποδόριο ιστό. Αποτελεί τη βαθύτερη στιβάδα του δέρματος, το οποίο περιέχει κυρίως λιπώδη κύτταρα. Λειτουργεί ως μονωτικό υλικό μεταξύ του δέρματος και των υποκείμενων ιστών, καθώς απορροφά κραδασμούς, και παράλληλα συμβάλλει στη θερμορύθμιση του σώματος.

Η κυτταρίτιδα αποδίδεται σε αλλαγές στη δομή των λιποκυττάρων και των συνδετικών ιστών που βρίσκονται κάτω από την επιδερμίδα.

Συγκεκριμένα, παρατηρείται αύξηση του μεγέθους των λιποκυττάρων στην περιοχή, με αποτέλεσμα να διαταράσσεται η φυσιολογική αρχιτεκτονική του συνδετικού ιστού που βρίσκεται κάτω από το δέρμα και κατ΄ επέκταση η λεία επιφάνεια του δέρματος.

Επιπλέον, ένας παθοφυσιολογικός μηχανισμός που έχει ενοχοποιηθεί για την εμφάνιση της κυτταρίτιδας είναι η κακή αιμάτωση με αποτέλεσμα να παρατηρείται κατακράτηση υγρών και αλλοίωση της εμφάνισης του δέρματος.

Ο λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι εμφανίζουν κυτταρίτιδα δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητός, αλλά έχουν ενοχοποιηθεί διάφοροι παράγοντες και πιθανότατα να προκαλείται από ένα συνδυασμό αυτών των παραγόντων.

Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται:^2,3

Γενετικοί παράγοντες

Η κυτταρίτιδα φαίνεται να έχει γενετική προδιάθεση, χωρίς αυτό να σημαίνει από μόνο του πως οι γυναίκες που έχουν αυτό το «γονίδιο» είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα παρουσιάσουν κυτταρίτιδα.

Και αυτό γιατί η εμφάνιση της κυτταρίτιδας οφείλεται στο συνδυασμό ποικίλων παραγόντων και μπορεί να επιδεινωθεί ή να βελτιωθεί αντίστοιχα από πολλές παραμέτρους.

Φύλο

Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν κυτταρίτιδα σε σχέση με τους άνδρες. Μία εξήγηση που έχει δοθεί γι’ αυτό είναι οι διαφορές τόσο στον αριθμό όσο και στη διάταξη των λιποκυττάρων ανάμεσα στα δύο φύλα. Συγκεκριμένα, οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερο αριθμό λιποκυττάρων, τα οποία παρουσιάζουν κάθετη διάταξη. Αυτή η διάταξη καθιστά τον συνδετικό ιστό πιο ευαίσθητο στη "πίεση" των λιποκυττάρων και μπορεί ενδεχομένως να δημιουργηθεί η χαρακτηριστική εμφάνιση της κυτταρίτιδας πιο εύκολα.

Σε αντίθεση, οι άντρες έχουν μικρότερο αριθμό λιποκυττάρων, με οριζόντια διάταξη.

Ορμόνες

Υπάρχει μία θεωρία ότι η εμφάνιση της κυτταρίτιδας αποδίδεται σε ορμονικές αλλαγές. Ο λιπώδης ιστός επηρεάζεται από τις απότομες μεταβολές στα επίπεδα διαφόρων ορμονών, όπως είναι για παράδειγμα τα οιστρογόνα.

Συγκεκριμένα, τα οιστρογόνα ευνοούν τη διαδικασία εναπόθεσης λίπους, κατάσταση που μπορεί να συμβάλλει στην αύξηση του μεγέθους των λιποκυττάρων και στην εμφάνιση κυτταρίτιδας.

Η θεωρία αυτή ενισχύεται από το γεγονός ότι η κυτταρίτιδα εμφανίζεται συχνά σε περιπτώσεις που παρατηρούνται αλλαγές στα επίπεδα οιστρογόνων, όπως σε γυναίκες μετά την εφηβεία, κατά την εγκυμοσύνη ή κατά την εμμηνόπαυση.

Επίσης, τα οιστρογόνα, μαζί με την προγεστερόνη, αποτελούν τις κύριες γυναικείες ορμόνες και ενδεχομένως αυτό να εξηγεί και την μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης κυτταρίτιδας στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άντρες.

Μειωμένη φυσική δραστηριότητα.

Η έλλειψη της φυσικής δραστηριότητας και μία μακροχρόνια καθιστική καθημερινότητα μπορεί να συμβάλλουν στην εμφάνιση της κυτταρίτιδας.

Η καθιστική ζωή μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές στην κυκλοφορία του αίματος με αποτέλεσμα την κατακράτηση υγρών και τοξινών στις περιοχές που επηρεάζονται από την κυτταρίτιδα, παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση της κυτταρίτιδας.

Επίσης, η περιορισμένη φυσική δραστηριότητα συνδέεται με μειωμένες καύσεις και υψηλότερη συσσώρευση λίπους.

Αυξημένο ποσοστό σωματικού λίπους.

Η κυτταρίτιδα είναι πιο έντονη και πιο εμφανής σε γυναίκες με αυξημένο σωματικό βάρος και υπερβάλλον σωματικό λίπος, ενώ έχει φανεί ότι η μείωση του βάρους μπορεί να βελτιώσει την εικόνα της σε ορισμένες περιπτώσεις.

Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει επαρκής τεκμηρίωση μέσω κλινικών μελετών για την σχέση της διατροφής με την εμφάνιση της κυτταρίτιδας.

Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουν ενοχοποιηθεί συγκεκριμένα συστατικά της διατροφής μας που να συνδέονται άμεσα με την εμφάνιση ή/και την καταπολέμηση της.

Ωστόσο, η υιοθέτηση μίας υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής μπορεί να είναι σύμμαχος μας καθώς ωφελεί συνολικά την υγεία και κατ΄ επέκταση μπορεί να συμβάλλει στην εμφάνιση ή/και αντιμετώπιση της κυτταρίτιδας.

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η ισορροπημένη διατροφή, εκτός από την άμεση σχέση που έχει με το σωματικό μας βάρος, παρουσιάζει και ισχυρή σύνδεση με την εμφάνιση του δέρματος.

Ορισμένες διαιτητικές τροποποιήσεις που μπορεί να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της κυτταρίτιδας είναι:

Επαρκής ενυδάτωση

Πολύ βασικό ρόλο στην εμφάνιση και στη διαχείριση της κυτταρίτιδας παίζει η κατανάλωση επαρκής ποσότητας υγρών μέσα στην ημέρα.

Η επαρκής ενυδάτωση είναι σημαντική για την υγειά του δέρματός μας. Αυτό συμβαίνει καθώς βοηθά στην καλή υγρασία των ιστών και κατ΄ επέκταση στη διατήρηση της ελαστικότητας και της ανθεκτικότητας του δέρματος.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), η ημερήσια επαρκής πρόσληψη νερού για τους άντρες είναι 2,5 L/ημέρα και για τις γυναίκες 2 L/ημέρα.

Καθημερινή πρόσληψη «καλών» λιπαρών

Τα «καλά» λιπαρά, γνωστά ως και ακόρεστα λιπαρά, όπως αυτά που βρίσκουμε στο ελαιόλαδο, τα λιπαρά ψάρια, το αβοκάντο, τους ξηρούς καρπούς και σπόρους μπορούν να βοηθήσουν στην ενίσχυση της ελαστικότητας και της γενικότερης υγείας του δέρματος.

Καθημερινή πρόσληψη φρούτων και λαχανικών

Τα φρούτα και τα λαχανικά εκτός του ότι είναι πλούσια σε φυτικές ίνες είναι και εξαιρετικές πηγές βιταμινών, μετάλλων και αντιοξειδωτικών.

Η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών καθημερινά και σε ποικιλία χρωμάτων, μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη για την υγεία του δέρματος χάρη στις αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές τους.

Αποφυγή της κατανάλωσης πρόσθετων σακχάρων

Η υπερινσουλιναιμία, δηλαδή τα αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα, είναι ένας από τους μηχανισμούς που ίσως να συμβάλλει ή να επιδεινώνει την εμφάνισης της κυτταρίτιδας.

Αυτό συμβαίνει διότι η ινσουλίνη είναι μία αναβολική ορμόνη, που σημαίνει ότι επάγει την εναπόθεση λίπους στο λιπώδη ιστό.

Η μείωση της κατανάλωσης πρόσθετων σακχάρων ίσως να αποτελέσει μία αποτελεσματική στρατηγική τόσο για τη μείωση το κινδύνου εμφάνισης της κυτταρίτιδας όσο και για την καλύτερη διαχείριση της. Tα πρόσθετα σάκχαρα απορροφώνται γρήγορα από τον οργανισμό, προκαλώντας απότομη αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, οδηγώντας κατ΄ επέκταση στην έκκριση μεγάλων ποσοτήτων ινσουλίνης προκειμένου ο οργανισμός να διαχειριστεί το υψηλό φορτίο γλυκόζης στο αίμα.

Τρόφιμα που είναι πλούσιες πηγές προστιθέμενης ζάχαρης είναι: αναψυκτικά, τυποποιημένοι χυμοί φρούτων, ενεργειακά ποτά, ορισμένα δημητριακά πρωινού, μπάρες δημητριακών του εμπορίου, επιδόρπια γιαουρτιού, γλυκά, όπως μπισκότα, σοκολάτες, γλειφιτζούρια και καραμέλες, αρτοπαρασκευάσματα, όπως ψωμί, σφολιατοειδή κ.α., έτοιμες σάλτσες για σαλάτες, έτοιμα γεύματα κ.α.

Περιορισμός της κατανάλωσης αλατιού

Έχει προταθεί ότι η αύξηση της κατανάλωσης αλατιού μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη κατακράτηση υγρών, κατάσταση που συμβάλλει στην εμφάνιση ή επιδείνωση της κυτταρίτιδας.

Γι’ αυτό, αλλά και για γενικότερους λόγους υγείας, συστήνεται ο περιορισμός του αλατιού στα 6 γρ. ή 1 κ. του γλυκού/ημέρα.

Σε γενικές γραμμές τρόφιμα πλούσια σε αλάτι είναι:

• Κονσερβοποιημένα τρόφιμα

• Έτοιμες σάλτσες, η κέτσαπ, η σάλτσα σόγιας και η μαγιονέζα

• Παστά τρόφιμα

• Ελιές και τουρσί

• Περισσότερα τυριά

• Κύβοι λαχανικών

• Αρτοπαρασκευάσματα, όπως τα κουλούρια και τα σφολιατοειδή

• Τυποποιημένα σνακ του εμπορίου, όπως τα πατατάκια

Αποφυγή της κατανάλωσης αλκοόλ

Συστήνεται ο περιορισμός της πρόσληψης αλκοόλ στα 2 ποτά για τους άντρες και στο 1 ποτό για τις γυναίκες ημερησίως.

Μία μερίδα ποτού (standard drink-equivalents) αντιστοιχεί σε:

• 45 ml ποτού υψηλής περιεκτικότητας σε αλκοόλ ποτό όπως βότκα, ουίσκι, τζιν (40 % αλκοόλ)

• 120 ml κρασί (12% αλκοόλ),

• 1 κουτάκι μπύρας (330ml, 5% αλκοόλ)

Η απώλεια βάρους προωθείται συχνά ως ένας καλός τρόπος για να βελτιώσετε την κυτταρίτιδα.

Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι η απώλεια βάρους μπορεί να βοηθήσει μπορεί και όχι.

Δεν είναι λίγες οι φορές που η απώλεια βάρους επιφέρει χαλάρωση του δέρματος κάνοντας την κυτταρίτιδα ακόμα πιο αισθητή.

Αυτό μπορεί να συμβεί ιδίως όταν ακολουθούμε μία αρκετά περιοριστική δίαιτα για απώλεια κιλών, καθώς ο αυξημένος ρυθμός απώλειας βάρους συχνά συνοδεύεται και από μία σημαντική απώλεια της μυϊκής μάζας.

Συνεπώς, η μείωση των παραπανίσιων κιλών δεν συνεπάγεται πάντοτε με μείωση της όψης φλοιού πορτοκαλιού.

Το σημείο κλειδί για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της κυτταρίτιδας είναι η διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους σε συνδυασμό πάντα με έναν γενικότερα υγιεινό τρόπο ζωής που θα περιλαμβάνει μία υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή, τακτική άσκηση και αποφυγή του καπνίσματος.

Η συστηματική άσκηση συμβάλλει σημαντικά στην σύσταση του σώματος καθώς μειώνει σταδιακά το σωματικό λίπος και ενισχύει τη μυϊκή μας μάζα αλλά δυστυχώς δεν μπορεί να εξαφανίσει την κυτταρίτιδα ούτε να αλλάξει τη δομή του δέρματος.

Αυτό που σίγουρα κάνει είναι να ενδυναμώνει το μυϊκό σύστημα, να βελτιώνει σημαντικά την κυκλοφορία του αίματος και να ενισχύει το μεταβολισμό, προλαμβάνοντας έτσι τη δημιουργία κυτταρίτιδας ή αν είναι ήδη εγκατεστημένη, συμβάλλοντας στη λείανση της περιοχής όπου εντοπίζεται καθώς οι ισχυρότεροι μύες τεντώνουν και το υπερκείμενο αυτών δέρμα.

Η εξάλειψη της μπορεί να μην είναι δυνατό να επιτευχθεί πλήρως, ωστόσο επιτυγχάνεται αισθητή βελτίωση.

Η κυτταρίτιδα χαρακτηρίζεται από μία αλλοίωση της επιφάνειας του δέρματος που δίνει μία όψη όμοια με αυτή του φλοιού του πορτοκαλιού.

Μέχρι και σήμερα δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως οι μηχανισμοί που οδηγούν στην εμφάνιση της κυτταρίτιδας.

Ενδεχομένως, η κυτταρίτιδα να είναι το αποτέλεσμα μίας ποικιλίας παραγόντων στους οποίους συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων: η κληρονομικότητα, το φύλο, οι ορμονικές διαταραχές, η μειωμένη φυσική δραστηριότητα και η αυξημένη εναπόθεση λίπους.

Όσον αφορά τη διατροφή, δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα που να συνδέουν συγκεκριμένες τροφές με την εμφάνιση ή την αντιμετώπιση της κυτταρίτιδας.

Ωστόσο, η υιοθέτηση μίας διατροφής που δίνει βάση στην καλή ενυδάτωση, σε «καλά» λιπαρά, στα φρούτα και λαχανικά ενώ περιορίζει την πρόσθετη ζάχαρη, την υπέρμετρη πρόσληψη αλατιού και αλκοόλ μπορεί να αποτελεί σύμμαχο μας και να βοηθήσει στη βελτίωση της εικόνας της κυτταρίτιδας, όταν συνδυάζεται με την υιοθέτηση και άλλων υγιεινών συνηθειών.

Συμπερασματικά, η εξάλειψη της κυτταρίτιδας δεν είναι δυνατό να επιτευχθεί πλήρως με τροποποιήσεις του τρόπου ζωής, ωστόσο η υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών, όπως είναι η υιοθέτηση μίας υγιεινής διατροφής, η διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους, η ένταξη της άσκησης στην καθημερινότητά μας, η αποφυγή του αλκοόλ και του καπνίσματος μπορούν να βοηθήσουν στην αλλαγή της εικόνας δέρματος, πέρα από τη βέβαιη «εσωτερική αλλαγή» που προσφέρουν.

Να θυμάστε ότι δεν υπάρχουν «μαγικά» τρόφιμα που από μόνα τους μπορούν να σας βοηθήσουν να απαλλαχθείτε από την κυτταρίτιδα.

1. Bass L, Kaminer M. Insights Into the Pathophysiology of Cellulite: A Review. Dermatol Surg. 2020, 46(1): S77–S85. doi: 10.1097/DSS.0000000000002388

2. Gabriel Α, Chan V, Caldarella M, Wayne T, O’Rorke E et al. Cellulite: Current Understanding and Treatment. Aesthet Surg J Open Forum. 2023. doi: 10.1093/asjof/ojad050.

3. Tokarska K, Tokarski S, Woźniacka A, Sysa-Jędrzejowska A,Bogaczewi J. Cellulite: a cosmetic or systemic issue? Contemporary views on the etiopathogenesis of cellulite. Postepy Dermatol Alergol. 2018, 35(5): 442–446.doi: 10.5114/ada.2018.77235.