Δυόσμος

Ο δυόσμος είναι ένα αγαπημένο βότανο που είναι ευρέως γνωστό για το έντονο άρωμά του και τη χρήση του στη γαστρονομία και στην παραδοσιακή ιατρική.

O δυόσμος, επιστημονική ονομασία Mentha spicata, αποτελεί ένα είδος μέντας, που είναι ιθαγενές της Ευρώπης και της Νοτιοδυτικής Ασίας.

H δροσερή γεύση του δυόσμου αποδίδεται στο αιθέριο έλαιο του δυόσμου και συγκεκριμένα σε ένα συστατικό του, που λέγεται μενθόλη.

Συγκεκριμένα, αυτό οφείλεται στην ικανότητα της μενθόλης να ενεργοποιεί χημικά τους ευαίσθητους στο κρύο υποδοχείς, με αποτέλεσμα να αποστέλλονται μηνύματα στον εγκέφαλο, προκαλώντας την αίσθηση του κρύου και της δροσιάς.

Υπό αυτήν την έννοια, η δράση της είναι παρόμοια με αυτή της καψαϊκίνης, τη χημική ουσία που ευθύνεται για την πικάντικη γεύση στις καυτερές πιπεριές. Σε αντίθεση με την μενθόλη, η καψαϊκίνη διεγείρει τους θερμοευαίσθητους μη ειδικούς διαύλους ιόντων, TRPV, χωρίς πραγματικά να προκαλεί πραγματική αλλαγή στη θερμοκρασία με αποτέλεσμα να στέλνονται μηνύματα στον εγκέφαλο, προκαλώντας το αίσθημα του καψίματος/πόνου.

Ο δυόσμος είναι ένα αρωματικό φυτό που μας αποδίδει μηδαμινές θερμίδες. Συγκεκριμένα, μία μερίδα- αντιστοιχεί σε 2 κ. της σούπας- θα μας δώσει μόλις περίπου 5 θερμίδες.¹

Η κατανάλωση δυόσμου θα μας εφοδιάσει με μικρές ποσότητες βιταμινών, κυρίως βιταμίνης Α, της αντιοξειδωτικής βιταμίνης C και φυλλικού οξέος.

Επίσης, ο δυόσμος περιέχει μικρές ποσότητες σημαντικών για την υγεία μας ιχνοστοιχείων, όπως σιδήρου και μαγγανίου.

Τέλος, ο δυόσμος περιέχει πολυφαινόλες, ενώσεις με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση και πολλαπλά οφέλη για την υγεία μας.

¹ Οι τιμές βασίζονται στη διατροφική βάση του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ (US Department of Agriculture, USDA).(2)

² Το ποσοστό Συνιστώμενης Ημερήσιας Πρόσληψης (%ΣΗΠ) σας δείχνει πόσο συμβάλει το κάθε θρεπτικό συστατικό από μία μερίδα του τροφίμου στη συνολική ημερήσια πρόσληψη. Ο υπολογισμός βασίζεται στις ημερήσιες τιμές αναφοράς (Daily Values) του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ, με βάση 2000 kcal ανά ημέρα για έναν μέσο υγιή ενήλικα. Ανάλογα με τις ενεργειακές ανάγκες του κάθε ατόμου, το % ΣΗΠ μπορεί να είναι χαμηλότερο ή υψηλότερο. Γενικότερα εάν το % ΣΗΠ για ένα συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό είναι μικρότερο ή και ίσο με 5%, το τρόφιμο θεωρείται πως είναι χαμηλό σε περιεκτικότητα ως προς το συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό. Αντίστοιχα, εάν το % ΣΗΠ για ένα συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό είναι μεγαλύτερο ή και ίσο με 20%, το τρόφιμο θεωρείται πως είναι υψηλό σε περιεκτικότητα ως προς το συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό.

³ Συστατικά που παρουσιάζονται επιπροσθέτως των βασικών θρεπτικών συστατικών ως ειδικού ενδιαφέροντος για το συγκεκριμένο τρόφιμο.

Ο δυόσμος, αυτό το μικρό αρωματικό φυτό με το δροσερό άρωμα και τη φρεσκάδα του, μπορεί να αποτελέσει έναν αξιόλογο σύμμαχο για την υγεία μας.

Ενισχύει τη στομαχική υγιεινή.

Η μενθόλη ως βασικό συστατικό του δυόσμου έχει φυσική αντιμικροβιακή δράση, συμβάλλοντας σημαντικά στην προστασία της στοματικής υγιεινής καθώς και του ερεθισμένου λαιμού μέσω της καταπραϋντικής και αντιφλεγμονώδους δράσης της.

Ανακουφίζει από ανεπιθύμητα γαστρεντερικά συμπτώματα.

Ο δυόσμος είναι ένα βότανο, του οποίου η χρήση έχει συνδεθεί με την ανακούφιση γαστρεντερικών συμπτωμάτων, όπως είναι η δυσπεψία, η ναυτία, ο έμετος κ.α.

Αυτή η δράση του φαίνεται να αποδίδεται σε μία ένωση, που ονομάζεται καρβόνη και η οποία αποτελεί βασικό συστατικό του αιθέριου ελαίου του φυτού. Η ένωση καρβόνη έχει αποδειχθεί ότι έχει αντισπασμωδική δράση, δηλαδή αναστέλλει έντονα τις μυϊκές συσπάσεις στο γαστρεντερικό σωλήνα, γεγονός που μπορεί να εξηγήσει πώς αυτό το βότανο βοηθά στην ανακούφιση των πεπτικών διαταραχών.²

Καταπολεμά το στρες και το άγχος.

Η μενθόλη που συναντάται στο δυόσμο, εκτός του ότι είναι υπεύθυνη για την ξεχωριστή μυρωδιά του, διαθέτει και ιδιότητες που χαλαρώνουν το νευρικό σύστημα, επιδρώντας στους υποδοχείς GABA.³

Το γ-αμινοβουτυρικό οξύ (GABA) είναι ο πιο άφθονος ανασταλτικός νευροδιαβιβαστής στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ). Λόγω της ανασταλτικής του λειτουργίας, έχει καίριο ρόλο στην ρύθμιση του στρες. Συγκεκριμένα, όταν τα νευρικά σήματα πυροδοτούνται πολύ γρήγορα, στέλνουν σήματα που οδηγούν σε αύξηση του στρες στον οργανισμό. Τότε, το GABA ενεργοποιείται και δρα για να επιβραδύνει τα σήματα και κατ΄ επέκταση να μειώσει το στρες.

Μάλιστα, υπάρχουν πολλές θεραπείες και φάρμακα που χρησιμοποιούνται για το άγχος, όπως οι βενζοδιαζεπίνες που μπορούν να μειώσουν το στρες μέσω της αλληλεπίδρασής τους με τους υποδοχείς GABA.

Εξαιτίας αυτού, για παράδειγμα η κατανάλωση ενός ροφήματος από δυόσμο, μπορεί να συνιστά μία αποτελεσματική φυσική λύση για την μείωση των επιπέδων του στρες και του άγχους.

Ανακούφιση του πόνου στις αρθρώσεις.

Ο δυόσμος μπορεί να ανακουφίσει τον πόνο στις αρθρώσεις, που προκαλείται από την αρθρίτιδα.

Τα αιθέρια έλαια που προέρχονται από το δυόσμο έχουν μελετηθεί για τις αναλγητικές τους δράσεις.

Αυτά τα αιθέρια έλαια χρησιμοποιούνται συχνά στην αρωματοθεραπεία και μπορούν να εφαρμοστούν τοπικά στις περιοχές που επηρεάζονται. Παρόλο που μπορεί να προσφέρουν ανακούφιση, είναι σημαντικό να χρησιμοποιούνται με προσοχή και να ακολουθείτε τις κατάλληλες οδηγίες.

Επίσης, η κατανάλωση τσαγιού δυόσμου μπορεί να έχει παρόμοια αποτελέσματα. Μελέτη που συμπεριέλαβε 62 άτομα με αρθρίτιδα βρήκε ότι η τακτική κατανάλωση τσαγιού δύο φορές την ημέρα οδηγούσε σε μείωση της δυσκαμψίας και του αισθήματος του πόνου.⁴

Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι, ενώ αυτά τα ευρήματα είναι ενθαρρυντικά, δεν αποτελούν ενδεδειγμένη θεραπεία για την αρθρίτιδα. Απαιτούνται περαιτέρω μελέτες να εξετάσουν τα δυνητικά οφέλη του δυόσμου στην αντιμετώπιση της αρθρίτιδας.

Ο δυόσμος μπορεί να καταναλωθεί είτε φρέσκος είτε αποξηραμένος.

Επίσης, συχνά τα αιθέρια έλαια του δυόσμου προστίθεται σε διάφορα προϊόντα περιποίησης για το δέρμα, όπως κρέμες προσώπου ή χεριών, σαμπουάν, αφρόλουτρα ή κρεμοσάπουνα καθώς και σε προϊόντα για την υγιεινή του στόματος, όπως οδοντόκρεμες για να προσφέρουν φρεσκάδα και άρωμα.

Αρωματικός και ωφέλιμος, ο δυόσμος έχει θέση στο πιάτο, στη δίαιτα και τη διατροφή μας. Παρακάτω αναφέρονται μερικοί τρόποι για να απολαύσετε το δυόσμο στη διατροφή σας:

• Ως τσάι δυόσμου. Μπορείτε να φτιάξετε ένα αναζωογονητικό τσάι δυόσμου, βράζοντας φύλλα δυόσμου σε καυτό νερό. Δοκιμάστε να προσθέσετε μέλι και λεμόνι για έξτρα γεύση.

• Ως συστατικό σε σαλάτα. Μπορείτε να προσθέσετε φύλλα δυόσμου σε σαλάτες για μια δροσιστική πινελιά. Μπορείτε να πειραματιστείτε με τις γεύσεις και τα λαχανικά που σας αρέσουν. Για παράδειγμα, μπορείτε να προσθέσετε δυόσμο στη χωριάτικη σαλάτα ή στην τονοσαλάτα σας, απογειώνοντας τη γεύση του πιάτου σας.

• Ως ντρέσινγκ. Μια πολύ καλή ιδέα είναι να φτιάξετε ντρέσινγκ για τη σαλάτα σας που να περιέχει δυόσμο. Δοκιμάστε να προσθέσετε ψιλοκομμένο δυόσμο σε λίγο γιαούρτι και να τα ανακατέψετε μαζί με λίγο λάδι, ξίδι και αλάτι.

• Ως γαρνιτούρα. Ίσως από τους πιο εύκολους τρόπους που μπορείτε να τον καταναλώσετε. Προσθέστε μερικά φύλλα δυόσμου στο πιάτο που ετοιμάζετε για χρώμα, άρωμα και μια έξτρα νότα στην παρουσίαση. Ταιριάζει πολύ σε μακαρονάδες με κόκκινη σάλτσα (π.χ. γαριδομακαρονάδα), στις σούπες (π.χ. κοτόσουπα) ή στα λαδερά πιάτα (π.χ. μπριάμ).

Γενικά, η μαγειρική χρήση του δυόσμου θεωρείται ασφαλής.

Προσοχή ίσως χρειαστεί να δοθεί από άτομα που εμφανίζουν αλλεργία στο δυόσμο, αν και αυτό είναι σπάνιο.

Ωστόσο, η χρήση του δυόσμου απαιτεί προσοχή σε υψηλές δόσεις, ιδιαίτερα αν είστε έγκυος. Έχει φανεί ότι υψηλές δόσεις τσαγιού δυόσμου μπορεί να επηρεάσουν τη μήτρα. Για αυτό, θα πρέπει να επικοινωνήσετε με τον/την θεράπων/ουσα ιατρό σας πριν προσθέσετε το τσάι δυόσμου στη διατροφή σας.

Επίσης, λόγω περιορισμένων επιστημονικών δεδομένων, είναι σημαντικό η χρήση του δυόσμου σε υψηλές δόσεις να αποφεύγεται κατά τη διάρκεια του θηλασμού.

Τέλος, υψηλές δόσεις δυόσμου έχουν συνδεθεί με επιδείνωση προβλημάτων στο ήπαρ και στα νεφρά.

Σε κάθε περίπτωση συμβουλευτείτε τον/την θεράπων/ουσα ιατρό σας.

1. USDA. Food search. Spearmint, fresh. Available at: https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/173475/nutrients. (Accessed at September 2023).

2. Souza F, Rocha M, Souza D, Marçal R. (-)-Carvone: antispasmodic effect and mode of action. Fitoterapia. 2013, 85:20-4. doi: 10.1016/j.fitote.2012.10.012.

3. Li Ζ , Zhang Η , Wang Υ, Li Υ, Li Q. The distinctive role of menthol in pain and analgesia: Mechanisms, practices, and advances. Front Mol Neurosci. 2022; 15: 1006908.

   Published online 2022 Oct 5. doi: 10.3389/fnmol.2022.1006908

4. Connelly Α, Tucker Α, Tulk Η, Catapang Μ, Chapman L, Sheikh N, Yurchenko S, Fletcher R, Kott L, Duncan A, Wright A. High-rosmarinic acid spearmint tea in the management of knee osteoarthritis symptoms. J Med Food. 2014 Dec;17(12):1361-7. doi: 10.1089/jmf.2013.0189.