Λίγα λόγια για το γαρύφαλλο
Το γαρύφαλλο είναι ένα δημοφιλές μπαχαρικό που προέρχεται από τα άνθη του δέντρου Συζύγιον το αρωματικόν (Syzygium aromaticum), το οποίο ανήκει στην οικογένεια των Μυρτίδων (Myrtaceae).
Κατάγεται από τα νησιά Μολούκες της Ινδονησίας, αλλά σήμερα καλλιεργείται σε διάφορες τροπικές περιοχές του κόσμου. Χρησιμοποιείται ευρέως στη μαγειρική προσδίδοντας έντονη, και ελαφρώς πικάντικη γεύση σε διάφορα φαγητά, γλυκά και ροφήματα.
Το γαρύφαλλο έχει μακρά ιστορία στην παραδοσιακή ιατρική, ιδιαίτερα στην ινδική ιατρική Αγιουρβέδα και στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική. Εκεί το γαρύφαλλο χρησιμοποιούνταν ως θεραπεία διαφόρων παθήσεων, όπως για τις πεπτικές διαταραχές, για την ανακούφιση από τον πόνο, για την αντιμετώπιση του κρυολογήματος κ.α.
Διατροφική αξία
Το γαρύφαλλο ανήκει στην ομάδα των μπαχαρικών και όπως συμβαίνει και με τα υπόλοιπα μπαχαρικά, στις ποσότητες που καταναλώνεται συνήθως- 1 κ. του γλυκού αλεσμένο γαρύφαλλο- δεν μας αποδίδει αρκετές θερμίδες. Και αυτό γιατί περιέχει από μηδαμινές έως ελάχιστες ποσότητες μακροθρεπτικών συστατικών (υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπη).1
Επίσης, το γαρύφαλλο στις ποσότητες που καταναλώνεται συνήθως στα πλαίσια μίας τυπικής διατροφής δεν μας εφοδιάζει με σημαντικές ποσότητες μικροθρεπτικών συστατικών (βιταμίνες και ιχνοστοιχεία). Εξαίρεση, αποτελεί το μαγγάνιο καθώς η κατανάλωση μόλις μίας μερίδας γαρύφαλλου-αντιστοιχεί σε 1 κ. του γλυκού αλεσμένο- θα καλύψει σχεδόν το 50% των ημερήσιων αναγκών μας.
Το μαγγάνιο είναι ένα απαραίτητο ιχνοστοιχείο που έχει σημαντικό ρόλο σε διάφορες βιολογικές διεργασίες, καθώς συμβάλλει στο μεταβολισμό, στην υποστήριξη της λειτουργίας του νευρικού συστήματος, στην αντιοξειδωτική άμυνα του οργανισμού, στη δημιουργία του συνδετικού ιστού κ.α.
Επιπλέον, στο γαρύφαλλο συναντάμε σημαντικές ποσότητες ενώσεων με αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδη και αντιμικροβιακή δράση (π.χ. αιθέρια έλαια, πολυφαινόλες κ.α.), στις οποίες αποδίδονται τα οφέλη του για την υγεία μας.
Η ελαφρώς πικάντικη γεύση του καθώς και το άρωμα του αποδίδονται στην ευγενόλη (eugenol), το βασικό συστατικό του αιθέριου ελαίου του γαρύφαλλου. Η ευγενόλη είναι γνωστή για τις αντιμικροβιακές, αντιφλεγμονώδεις και αναλγητικές της ιδιότητες, καθιστώντας τη χρήσιμη στη θεραπεία διαφόρων παθήσεων.
Διατροφική ετικέτα
- Θερμίδες 5.8 kcal 0.3%
- Λιπαρά 0.3 γρ. 0.4%
- Κορ. Λιπαρά 0.1 γρ. 0.4%
- Υδατ/κες 1.4 γρ. 0.5%
- Φυτ. Ίνες 0.7 γρ. 2.5%
- Σάκχαρα 0.1 γρ. 0,1%
- Πρωτεΐνη 0.1 γρ. 0.3%
- Νάτριο 5.8 γρ. 0.3%
Διατροφικός πίνακας
| Διατροφική αξία | ανά 100 γρ. 1 | ανά μερίδα:1 κ. του γλυκού αλεσμένο =2,1 γρ.1 | ΣΗΠ από μερίδα2 | |
|---|---|---|---|---|
| Ενέργεια και Βασικά Συστατικά | ||||
| Θερμίδες (kcal) | 274,0 | 5,8 | 0,3 % | |
| Λιπαρά (γρ) | 13,0 | 0,3 | 0,4 % | |
| Κορεσμένα λιπαρά (γρ) | 3,9 | 0,1 | 0,4 % | |
| Μονοακόρεστα λιπαρά (γρ) | 1,4 | 0,0 | – | |
| Πολυακόρεστα λιπαρά (γρ) | 3,6 | 0,1 | – | |
| Υδατάνθρακες (γρ) | 65,5 | 1,4 | 0,5 % | |
| Φυτικές ίνες (γρ) | 33,9 | 0,7 | 2,5 % | |
| Σάκχαρα (γρ) | 2,4 | 0,1 | 0,1 % | |
| Πρωτεΐνη (γρ) | 6,0 | 0,1 | 0,3 % | |
| Χοληστερόλη (mg) | 0,0 | 0,0 | 0,0 % | |
| Νάτριο (mg) | 277,0 | 5,8 | 0,3 % | |
| Βιταμίνες και Ιχνοστοιχεία | ||||
| Μαγγάνιο (mg) | 60,1 | 1,3 | 54,9 % | |
1 Οι τιμές βασίζονται στη διατροφική βάση του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ (US Department of Agriculture, USDA).(2)
2 Το ποσοστό Συνιστώμενης Ημερήσιας Πρόσληψης (%ΣΗΠ) σας δείχνει πόσο συμβάλει το κάθε θρεπτικό συστατικό από μία μερίδα του τροφίμου στη συνολική ημερήσια πρόσληψη. Ο υπολογισμός βασίζεται στις ημερήσιες τιμές αναφοράς (Daily Values) του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ, με βάση 2000 kcal ανά ημέρα για έναν μέσο υγιή ενήλικα. Ανάλογα με τις ενεργειακές ανάγκες του κάθε ατόμου, το % ΣΗΠ μπορεί να είναι χαμηλότερο ή υψηλότερο. Γενικότερα εάν το % ΣΗΠ για ένα συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό είναι μικρότερο ή και ίσο με 5%, το τρόφιμο θεωρείται πως είναι χαμηλό σε περιεκτικότητα ως προς το συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό. Αντίστοιχα, εάν το % ΣΗΠ για ένα συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό είναι μεγαλύτερο ή και ίσο με 20%, το τρόφιμο θεωρείται πως είναι υψηλό σε περιεκτικότητα ως προς το συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό.
3 Συστατικά που παρουσιάζονται επιπροσθέτως των βασικών θρεπτικών συστατικών ως ειδικού ενδιαφέροντος για το συγκεκριμένο τρόφιμο.
Οφέλη για την υγεία
Το γαρύφαλλο, με την πλούσια γεύση και το έντονο άρωμά του, είναι ένα μπαχαρικό που ξεχωρίζει όχι μόνο για τις μαγειρικές του χρήσεις αλλά και για τις ευεργετικές του ιδιότητες.
Η αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδης και αντιμικροβιακή δράση του το καθιστούν πολύτιμο σύμμαχο στην προαγωγή της υγείας μας.
Παρακάτω αναφέρονται μερικά από τα πιθανά οφέλη του γαρύφαλλου:
Εμφανίζει αντιβακτηριακή δράση
Το γαρύφαλλο έχει αναγνωριστεί για τις ισχυρές αντιμικροβιακές του ιδιότητες, κυρίως λόγω της ευγενόλης, η οποία είναι η κύρια δραστική ουσία του αιθέριου ελαίου του.
Η ευγενόλη έχει φανεί ότι μπορεί να αναστείλει την ανάπτυξη διαφόρων βακτηριών και μυκήτων, όπως είναι ο στρεπτόκοκκος, ο σταφυλόκοκκος, η λιστέρια, το Escherichia coli (Κολοβακτηρίδιο) κ.α.
Μάλιστα, η ευγενόλη φαίνεται ότι μπορεί να καταπολεμήσει βακτήρια που είναι υπεύθυνα για στοματικές λοιμώξεις και τα οποία συνδέονται με τη δημιουργία τερηδόνας και περιοδοντικών παθήσεων. Για αυτό το λόγο, το αιθέριο έλαιο του γαρύφαλλου χρησιμοποιείται ευρέως σε στοματικά διαλύματα, ως φυσικό αντισηπτικό, βοηθώντας στη αποφυγή της ανάπτυξης βακτηρίων που προκαλούν κακοσμία του στόματος, τερηδόνα και ασθένειες των ούλων.
Εμφανίζει αντικαρκινική δράση
Τα τελευταία χρόνια, η ευγενόλη έχει αποτελέσει αντικείμενο έρευνας για τις πιθανές αντικαρκινικές της ιδιότητες.2
Αρκετές εργαστηριακές μελέτες (σε δοκιμαστικούς σωλήνες) υποδεικνύουν ότι το έλαιο γαρύφαλλου και συγκεκριμένα η ευγενόλη μπορεί να έχουν αντικαρκινικές ιδιότητες έναντι διαφόρων τύπων καρκίνου, όπως είναι ο καρκίνος του μαστού, του παχέος εντέρου, του πνεύμονα και του δέρματος.
Ωστόσο αν και τα αποτελέσματα είναι αρκετά υποσχόμενα, οι περισσότερες μελέτες έχουν πραγματοποιηθεί σε προκλινικό επίπεδο και έχουν χρησιμοποιήσει υψηλές δόσεις ευγενόλης, οι οποίες θα ήταν επικίνδυνες (τοξικές) για τους ανθρώπους. Συνεπώς, απαιτείται περισσότερη έρευνα για να επιβεβαιωθεί η αποτελεσματικότητα της ευγενόλης και να καθοριστούν οι ασφαλείς και αποτελεσματικές δόσεις της.
Μπορεί να συμβάλλει στη μείωση της εμφάνισης πεπτικού έλκους
Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι η ευγενόλη και άλλες ενώσεις που συναντώνται στο γαρύφαλλο ενδεχομένως να συμβάλλουν στη μείωση εμφάνισης πεπτικού έλκους.
Η εμφάνιση του γαστρικού έλκους συχνά οφείλεται σε διαταραχές του στρώματος βλέννης. Η επιφάνεια του στομάχου καλύπτεται από ένα στρώμα βλέννης, το οποίο την προστατεύει από την επαφή της με τα όξινα γαστρικά υγρά και τα ένζυμα. Οποιαδήποτε διαταραχή σε αυτό το προστατευτικό στρώμα μπορεί να οδηγήσει σε δημιουργία έλκους.
Η ευγενόλη φαίνεται ότι μπορεί να ενισχύσει την παραγωγή του στρώματος βλέννης, προστατεύοντας τα τοιχώματα του στομάχου από τη διαβρωτική δράση των γαστρικών υγρών.
Απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για να επιβεβαιώσουν αυτή τη δράση της.
Μπορεί να συμβάλλει στη μείωση της γλυκόζης αίματος.
Οι βιοδραστικές ενώσεις που συναντώνται στα γαρύφαλλα μπορεί να συμβάλλουν στη ρύθμιση της γλυκόζης αίματος.
Μία κλινική μελέτη που συμπεριέλαβε άτομα με και χωρίς προδιαβήτη στους οποίους χορηγούνταν 250 χιλιοστόγραμμα (mg) εκχυλίσματος γαρύφαλλου καθημερινά για 30 ημέρες, έδειξε μία στατιστικά σημαντικά μείωση των επιπέδων γλυκόζης μεταγευματικά. 3
Σε μια άλλη μελέτη σε πειραματόζωα βρέθηκε ότι μία ένωση που βρίσκεται στα γαρύφαλλα μπορεί να αυξήσει την απορρόφηση της γλυκόζης από το αίμα και να αυξήσει την έκκριση ινσουλίνης.
Συνεπώς, οι παραπάνω μελέτες δείχνουν ότι το γαρύφαλλο μπορεί να συμβάλλει στον καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο. Ωστόσο, απαιτείται περισσότερη έρευνα σε ανθρώπους για να επιβεβαιωθεί αυτή του η δράση.
Το γαρύφαλλο στη διατροφή μας
Το γαρύφαλλο είναι ένα μπαχαρικό που χρησιμοποιείται ευρέως στη διατροφή μας, ενισχύοντας τη γεύση των πιάτων και ταυτόχρονα προσφέροντας οφέλη για την υγεία μας.
Στο εμπόριο, μπορούμε να το βρούμε ολόκληρο σε μορφή καρφιού ή σε σκόνη. Το γαρύφαλλο συχνά το χρησιμοποιούμε σε συνδυασμό και με άλλα βότανα και μπαχαρικά, δίνοντας εξαιρετικούς συνδυασμούς από μυρωδιές και γεύσεις.
Παραδοσιακά, το γαρύφαλλο το συναντάμε με τη μορφή του καρφιού σε αρκετά σιροπιαστά επιδόρπια για να προσθέσει γεύση και άρωμα, όπως είναι ο μπακλαβάς, το καζάν ντιμπί (kazan dibi) και τα γλυκά του κουταλιού.
Διάφοροι τρόποι με τους οποίους θα μπορούσατε να εντάξετε το γαρύφαλλο στη διατροφή σας είναι:
- Ως συστατικό σε σούπες. Μπορείτε να προσθέσετε ολόκληρα καρφάκια γαρύφαλλου ή γαρύφαλλο σε αλεσμένη μορφή σε σούπες, στιφάδο ή πιάτα κατσαρόλας για να ενισχύσετε τη γεύση τους.
- Ως συστατικό σε μαρινάδες. Μπορείτε να προσθέσετε γαρύφαλλο στις μαρινάδες του κρέατος ή του ψαριού για να το κάνετε πιο νόστιμο.
- Ως συστατικό σε γλυκά. Το γαρύφαλλο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διάφορα γλυκά και αρτοπαρασκευάσματα. Για παράδειγμα, μπορείτε να προσθέσετε γαρύφαλλο στα τσουρέκια, στα μπισκότα, στα κέικ ή στα μελομακάρονα σας.
- Ως τσάι. Τα γαρύφαλλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να φτιάξετε ένα ζεστό και ανακουφιστικό τσάι με καρυκεύματα. Απλώς σιγοβράστε ολόκληρα γαρίφαλα σε νερό μαζί με ξυλάκια κανέλας, ginger και άλλα μπαχαρικά, στη συνέχεια στραγγίστε και γλυκάνετε με μέλι ή κάποιο άλλο γλυκαντικό της αρεσκείας σας για γεύση.
Σημεία προσοχής στην κατανάλωση του γαρύφαλλου
Σε γενικές γραμμές, η κατανάλωση του γαρύφαλλου ως μπαχαρικό στη μαγειρική θεωρείται ασφαλής. Ωστόσο, δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα σχετικά με την ασφάλεια της κατανάλωσης του γαρύφαλλου σε μεγαλύτερες ποσότητες.
Για να είστε ασφαλείς, μείνετε στις ποσότητες που συνήθως χρησιμοποιούνται στη μαγειρική και στις συνταγές.
Προσοχή, θα πρέπει να δοθεί στο αιθέριο έλαιο γαρύφαλλου όπου δεν συνιστάται να καταναλώνεται από το στόμα, καθώς είναι εξαιρετικά συμπυκνωμένο και μπορεί να είναι επικίνδυνο. Ακόμη και σε μικρές ποσότητες, η κατανάλωση αιθέριου ελαίου γαρύφαλλου μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές παρενέργειες, όπως επιληπτικές κρίσεις, ηπατικές βλάβες και ανισορροπία υγρών και ηλεκτρολυτών.
