Κάρδαμο

Το κάρδαμο, γνωστό και ως καρδάμωμο ή κακουλέ, αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά μπαχαρικά (spices) που χρησιμοποιούνται παγκοσμίως.

Μάλιστα, πρόκειται για ένα από τα πιο ακριβά μπαχαρικά στον κόσμο– μετά το σαφράν και τη βανίλια.

Το κάρδαμο προέρχεται από τους σπόρους διαφόρων φυτών του γένους Ελεττάρια (Elettaria) και Άμωμον (Amomum), της οικογένειας Ζιγγιβεροειδών (Zingiberaceae).

Ο καρπός αυτών των φυτών αποτελείται από λοβούς, στο εσωτερικό των οποίων συναντάμε τους καφέ/μαύρους σπόρους.

Οι σπόροι μέσα στο λοβό είναι αυτοί που χρησιμοποιούνται σε διάφορες κουζίνες, κυρίως στην Ινδική και τις άλλες Ασιατικές κουζίνες, είτε ολόκληροι είτε αλεσμένοι, για να προδώσουν γεύση και αρώματα στα πιάτα.

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι κάρδαμου:

• Το πράσινο κάρδαμο

Προέρχεται από φυτά του γένους Elettaria. Τα φυτά αυτά έχουν πράσινους λοβούς και το μπαχαρικό που προκύπτει από το σπόρους είναι γνωστό ως το γνήσιο κάρδαμο.

Αυτός είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος κάρδαμου που θα δείτε να πωλείται στα ράφια των μπαχαρικών του σούπερ μάρκετ.

Έχει έντονη, γλυκιά, πικάντικη γεύση, που μερικοί συγκρίνουν με αυτή της μέντας.

• Το μαύρο κάρδαμο

Προέρχεται από φυτά του γένους Amomum, που έχουν μεγαλύτερους λοβούς σκούρου καφέ χρώματος.

Το κάρδαμο χρησιμοποιείται ευρέως σε διάφορες κουζίνες και συνταγές για να προσθέσει γεύση, άρωμα και χρώμα στα φαγητά.

Όπως και όλα τα υπόλοιπα μπαχαρικά, το κάρδαμο έχει χαμηλή θερμιδική αξία καθώς μία μερίδα- αντιστοιχεί σε 1 κ. της σούπας- θα μας δώσει μόλις 18 θερμίδες.

Αποτελείται κατά βάση από υδατάνθρακες, ενώ περιέχει μικρές ποσότητες πρωτεϊνών και λίπους.

Όσον αφορά, τα διάφορα μικροθρεπτικά συστατικά δε φαίνεται να μας αποδίδει σημαντικές ποσότητες από αυτά, με εξαίρεση το μαγγάνιο όπου μία μερίδα του θα καλύψει το 70% των ημερήσιων αναγκών μας.

¹ Οι τιμές βασίζονται στη διατροφική βάση του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ (US Department of Agriculture, USDA).(2)

² Το ποσοστό Συνιστώμενης Ημερήσιας Πρόσληψης (%ΣΗΠ) σας δείχνει πόσο συμβάλει το κάθε θρεπτικό συστατικό από μία μερίδα του τροφίμου στη συνολική ημερήσια πρόσληψη. Ο υπολογισμός βασίζεται στις ημερήσιες τιμές αναφοράς (Daily Values) του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ, με βάση 2000 kcal ανά ημέρα για έναν μέσο υγιή ενήλικα. Ανάλογα με τις ενεργειακές ανάγκες του κάθε ατόμου, το % ΣΗΠ μπορεί να είναι χαμηλότερο ή υψηλότερο. Γενικότερα εάν το % ΣΗΠ για ένα συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό είναι μικρότερο ή και ίσο με 5%, το τρόφιμο θεωρείται πως είναι χαμηλό σε περιεκτικότητα ως προς το συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό. Αντίστοιχα, εάν το % ΣΗΠ για ένα συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό είναι μεγαλύτερο ή και ίσο με 20%, το τρόφιμο θεωρείται πως είναι υψηλό σε περιεκτικότητα ως προς το συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό.

³ Συστατικά που παρουσιάζονται επιπροσθέτως των βασικών θρεπτικών συστατικών ως ειδικού ενδιαφέροντος για το συγκεκριμένο τρόφιμο.

Εδώ και αιώνες, το κάρδαμο θεωρούνταν ότι έχει σημαντικές φαρμακευτικές ιδιότητες και για αυτό έχει χρησιμοποιηθεί αρκετά στην παραδοσιακή ιατρική.

Τα πιθανά οφέλη του για την υγεία μας ενδεχομένως να αποδίδονται σε φυτοχημικές ενώσεις που συναντάμε σε αυτό και εμφανίζουν αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδη και αντιμικροβιακή δράση.

Παρακάτω θα δούμε μερικά οφέλη του κάρδαμου για την υγεία μας.

Κάρδαμο και γαστρεντερικό σύστημα.

Μια σημαντική ιδιότητα του κάρδαμου, που ήταν ευρέως γνωστή ήδη από την αρχαιότητα, είναι η αντιμετώπιση γαστρεντερικών διαταραχών, όπως είναι η δυσπεψία, τα αέρια και το φούσκωμα.

Βέβαια, μέχρι στιγμής η πιο μελετημένη δράση του κάρδαμου σχετικά με την ανακούφιση γαστρεντερικών διαταραχών, αφορά την πιθανή προληπτική/θεραπευτική του δράση στα πεπτικά έλκη. Οι μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί έχουν γίνει σε πειραματόζωα με αρκετά ενθαρρυντικά αποτελέσματα.

Σε μια μελέτη, οι ερευνητές προσπαθώντας να προκαλέσουν την εμφάνιση γαστρικού έλκους σε αρουραίους, τους έδωσαν υψηλές δόσεις ασπιρίνης.

Στη συνέχεια, έδωσαν σε μερικούς από αυτούς ένα εκχύλισμα κάρδαμου, προκειμένου να δουν πώς θα επηρέαζε την εμφάνιση του έλκους.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι αρουραίοι που κατανάλωναν το εκχύλισμα κάρδαμου είχαν μικρότερη πιθανότητα να εμφανίσουν πεπτικό έλκος και μικρότερα σε μέγεθος έλκη σε σύγκριση με τους αρουραίους που δεν έλαβαν το εκχύλισμα.¹

Σίγουρα, χρειάζεται να γίνουν μελέτες σε ανθρώπους ώστε να επιβεβαιωθούν τα οφέλη του κάρδαμου στην πεπτική υγεία.

Κάρδαμο και στοματική υγεία.

Αιώνες τώρα, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν το κάρδαμο για την αντιμετώπιση της κακοσμίας του στόματος και για τη βελτίωση της στοματικής υγείας.

Μάλιστα, παλαιότερα οι άνθρωποι συνήθιζαν να μασούν λοβούς κάρδαμου μετά από ένα γεύμα για να προσφέρουν νότες φρεσκάδας στην αναπνοή τους.

Ο λόγος για τον οποίο το κάρδαμο μπορεί να αντιμετωπίσει την κακοσμία της αναπνοής μπορεί να έχει να κάνει με την ικανότητά του να καταπολεμά κοινά βακτήρια του στόματος, που αποτελούν αιτία της δυσάρεστης αναπνοής και της εμφάνισης ουλίτιδας και περιοδοντίτιδας (ασθένειες που αφορούν την υγεία των ούλων και των δοντιών).²

Κάρδαμο και υπέρταση.

Το κάρδαμο είναι ένα μπαχαρικό που μπορεί να έχει σημαντικά οφέλη σε άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση.

Δεν υπάρχουν αρκετές μελέτες που να έχουν αξιολογήσει την αντι-υπερτασική δράση του κάρδαμου, ωστόσο μία μικρή μεγέθους μελέτη (συμπεριέλαβε 20 άτομα) έδειξε ότι η κατανάλωση σκόνης κάρδαμου, σε δόση των 1,5 γραμμαρίων δύο φορές την ημέρα για ένα διάστημα 12 εβδομάδων, οδήγησε σε μείωση της αρτηριακής πίεσης. ³

Η αντι-υπερτασική του δράση πιθανόν να αποδίδεται στην υψηλή περιεκτικότητα του σε αντιοξειδωτικές ενώσεις καθώς και στην πιθανή διουρητική δράση του μπαχαρικού, στην ικανότητα δηλαδή να προάγει την ούρηση, και κατά συνέπια να απομακρύνει την περίσσεια των υγρών που συσσωρεύεται στο σώμα μας.

Το κάρδαμο είναι διαθέσιμο στο εμπόριο σε διάφορες μορφές, οι οποίες περιλαμβάνουν:

• Ολόκληροι σπόροι. Αποτελεί την πιο συνηθισμένη μορφή που συναντάμε το κάρδαμο. Μπορείτε να τους χρησιμοποιήσετε ολόκληρους ή να τους αλέσετε πριν τη χρήση τους για να δώσετε γεύση και άρωμα στα πιάτα σας.

• Σκόνη. Το κάρδαμο μπορεί να βρεθεί και σε μορφή σκόνης. Αυτή η μορφή είναι πιο εύκολη στη χρήση καθώς μπορεί να προστεθεί απευθείας σε φαγητά, γλυκά, αλλά και σε αρωματικά ροφήματα.

• Ολόκληρο κάρδαμο-σε μορφή λοβού. Μπορείτε να αγοράσετε τους λοβούς του φυτού και στη συνέχεια για να πάρετε τους σπόρους, μπορείτε να τους ξεφλουδίσετε. Η αγορά του κάρδαμου σε αυτήν την μορφή ίσως είναι μία καλύτερη λύση καθώς όταν αγοράζουμε ολόκληρους τους σπόρους ή το κάρδαμο σε σκόνη, είναι πιο εύκολο να χαθούν γρήγορα τα αιθέρια έλαια, οπότε το μπαχαρικό γίνεται λιγότερο αρωματικό, νόστιμο και χρήσιμο.

Το κάρδαμο μπορεί να προστεθεί σε διάφορα πιάτα για να προσδώσει ένα ξεχωριστό άρωμα και γεύση.

Μπορείτε να εντάξετε το κάρδαμο στη διατροφή σας με τους εξής τρόπους:

• Αλμυρές παρασκευές. Προσθέτοντας το κάρδαμο σε διάφορα αλμυρά πιάτα μπορούμε να απογειώσουμε τη γεύση τους. Για παράδειγμα, μπορείτε να προσθέσετε κάρδαμο στο κοτόπουλο, στο ρύζι, σε διάφορες σούπες λαχανικών ή σε διάφορα φαγητά κατσαρόλας, όπως στη χοιρινή τηγανιά.

• Γλυκές παρασκευές. Το κάρδαμο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διάφορα γλυκά και αρτοπαρασκευάσματα. Μπορείτε να προσθέσετε κάρδαμο στα τσουρέκια, στα μπισκότα, στα κέικ ή τις βασιλόπιτες.

• Αφεψήματα. Μπορούμε να προσθέσουμε κάρδαμο στο τσάι, στο αγαπημένο μας smoothie ή στο χυμό μας ή ακόμα και στον καφέ μας.

Σε γενικές γραμμές, η κατανάλωση του κάρδαμου ως μπαχαρικό στη μαγειρική θεωρείται ασφαλής.

Ωστόσο, εάν θελήσετε να χρησιμοποιήσετε συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν υψηλές ποσότητες κάρδαμου τότε θα πρέπει να επικοινωνήστε με το/την επαγγελματία υγεία σας (γιατρό, διαιτολόγο) για να αξιολογήσει τα πιθανά οφέλη και κινδύνους από τη χρήση του.

Επίσης, συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν υψηλές ποσότητες κάρδαμου θα πρέπει να αποφεύγονται από τις εγκύους και τις θηλάζουσες γυναίκες.

Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι, ενώ το κάρδαμο μπορεί να αποτελέσει μια υγιεινή προσθήκη στη διατροφή σας, δεν αντικαθιστά καμία ιατρική θεραπεία που έχει συνταγογραφηθεί από τον/ την γιατρό σας.

1. Jamal A, Javed K, Aslam M, Jafri M. Gastroprotective effect of cardamom, Elettaria cardamomum Maton. fruits in rats. J Ethnopharmacol. 2006, 16:103(2):149-53. doi: 10.1016/j.jep.2005.07.016.

2. Souissi Μ, Azelmat J, Chaieb K, Daniel Grenier D. Antibacterial and anti-inflammatory activities of cardamom (Elettaria cardamomum) extracts: Potential therapeutic benefits for periodontal infections. Anaerobe. 2020, 61:102089. doi: 10.1016/j.anaerobe.2019.102089.

3. Verma K, Jain V, Katewa S. Blood pressure lowering, fibrinolysis enhancing and antioxidant activities of cardamom (Elettaria cardamomum). Indian J Biochem Biophys. 2009, 46(6):503-6.