Φασκόμηλο

Το φασκόμηλο είναι ένας αειθαλής αρωματικός θάμνος.

Η επιστημονική του ονομασία είναι Salvia officinalis και προέρχεται από το λατινικό "salvere", που σημαίνει "θεραπεύω", γεγονός που υποδεικνύει τις θεραπευτικές του ιδιότητες.

Το φασκόμηλο είναι γνωστό από την αρχαιότητα, όπου χρησιμοποιούνταν ευρέως στην παραδοσιακή ιατρική.

Μάλιστα, οι Άραβες πίστευαν ότι το φασκόμηλο μπορεί να θεραπεύσει τα πάντα.

Παραδοσιακά χρησιμοποιούνταν για την αντιμετώπιση αρκετών παθήσεων όπως: γαστρεντερικές διαταραχές (π.χ. δυσπεψία), φλεγμονές στόματος και λαιμού, βήχα και υπερβολική εφίδρωση, συμπεριλαμβανομένης αυτής που συνδέεται με την εμμηνόπαυση.

Το φασκόμηλο αποτελεί ένα δημοφιλές βότανο της Μεσογειακής κουζίνας.

Όπως συμβαίνει και με τα υπόλοιπα βότανα, το φασκόμηλο στις ποσότητες που συνήθως καταναλώνετε στα πλαίσια μίας τυπικής διατροφής, δε μας αποδίδει σημαντικές θερμίδες καθώς περιέχει ελάχιστες έως μηδαμινές ποσότητες σε μακροθρεπτικά συστατικά- υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπος. ¹

Παρά το χαμηλό του θερμιδικό περιεχόμενο, το φασκόμηλο αποτελεί μία καλή πηγή της βιταμίνης Κ, βιταμίνη απαραίτητη για την πήξη του αίματος και την οστική υγεία, καθώς μία μερίδα-αντιστοιχεί σε 1 κ. του γλυκού- θα μας καλύψει το 10% των ημερήσιων αναγκών μας,

Επίσης, το φασκόμηλο αποτελεί μία καλή διατροφική πηγή καροτενοειδών, ουσιών με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση και σημαντικά οφέλη για την υγεία μας.

Τέλος, αυτό το αρωματικό βότανο περιέχει μία σημαντική ποσότητα πολυφαινολών, όπως χλωρογενικό οξύ, καφεϊκό οξύ, ροσμαρινικό οξύ, λουτεολίνη, απιγενίνη, καμφερόλη και η κερσετίνη, ουσίες με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση που θεωρούνται ωφέλιμες για τη διατήρηση της καλής υγείας.

¹ Οι τιμές βασίζονται στη διατροφική βάση του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ (US Department of Agriculture, USDA).(2)

² Το ποσοστό Συνιστώμενης Ημερήσιας Πρόσληψης (%ΣΗΠ) σας δείχνει πόσο συμβάλει το κάθε θρεπτικό συστατικό από μία μερίδα του τροφίμου στη συνολική ημερήσια πρόσληψη. Ο υπολογισμός βασίζεται στις ημερήσιες τιμές αναφοράς (Daily Values) του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ, με βάση 2000 kcal ανά ημέρα για έναν μέσο υγιή ενήλικα. Ανάλογα με τις ενεργειακές ανάγκες του κάθε ατόμου, το % ΣΗΠ μπορεί να είναι χαμηλότερο ή υψηλότερο. Γενικότερα εάν το % ΣΗΠ για ένα συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό είναι μικρότερο ή και ίσο με 5%, το τρόφιμο θεωρείται πως είναι χαμηλό σε περιεκτικότητα ως προς το συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό. Αντίστοιχα, εάν το % ΣΗΠ για ένα συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό είναι μεγαλύτερο ή και ίσο με 20%, το τρόφιμο θεωρείται πως είναι υψηλό σε περιεκτικότητα ως προς το συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό.

³ Συστατικά που παρουσιάζονται επιπροσθέτως των βασικών θρεπτικών συστατικών ως ειδικού ενδιαφέροντος για το συγκεκριμένο τρόφιμο.

Καταναλώνοντας το φασκόμηλο στα πλαίσια μια ισορροπημένης διατροφής και ενός υγιεινού τρόπου ζωής, μπορούμε να αποκομίσουμε πολλαπλά οφέλη για την υγεία μας.

Χάριν στην υψηλή διατροφική του αξία, το φασκόμηλο μπορεί να έχει ωφέλιμες επιδράσεις, οι βασικότερες από τις οποίες αναφέρονται παρακάτω.

Ενισχύει την αντιοξειδωτική άμυνα του οργανισμού μας

Το φασκόμηλο αποτελεί μία εξαιρετική πηγή αντιοξειδωτικών ενώσεων, όπως είναι οι πολυφαινόλες.

Οι αντιοξειδωτικές ενώσεις είναι απαραίτητες για την καταπολέμηση του οξειδωτικού στρες, το οποίο έχει συσχετιστεί με την εμφάνιση χρόνιων νοσημάτων υγείας, όπως είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο σακχαρώδης διαβήτης και ο καρκίνος.

Εντάσσοντας το φασκόμηλο στη διατροφή μας μπορούμε να ενισχύσουμε την αντιοξειδωτική άμυνα του οργανσιμού μας, συμβάλλοντας στην καταπολέμηση των δραστικών μορφών οξυγόνου (ROS) που ευθύνονται για την οξείδωση σημαντικών βιομοριών (DNA, πρωτεΐνες κ.α.) που είναι απαραίτητα για την καλή κυτταρική λειτουργία και κατ΄ επέκταση για την καλή υγείας μας.

Ενισχύει την στοματική υγεία

Το φασκόμηλο έχει φανεί ότι εμφανίζει ισχυρή αντιμικροβιακή δράση, το οποίο μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση των μικροβίων που προκαλούν τερηδόνα, ουλίτιδα και άλλες στοματικές παθήσεις. ²

Επίσης, το φασκόμηλο μπορεί να ανακουφίσει από τον πόνο και τη φλεγμονή των ούλων.

Μειώνει τα ανεπιθύμητα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης

Το φασκόμηλο έχει αποδειχθεί ότι βοηθά στη μείωση των εξάψεων και της νυχτερινής εφίδρωσης, δύο από τα πιο κοινά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης. ³

Κατά την εμμηνόπαυση, παρατηρείται μία μείωση στη συγκέντρωση των γυναικείων ορμονών, όπως είναι τα οιστρογόνα, κι αυτό μπορεί να προκαλέσει ένα ευρύ φάσμα δυσάρεστων συμπτωμάτων που περιλαμβάνουν εξάψεις, υπερβολική εφίδρωση, ξηρότητα του κόλπου και ευερεθιστότητα.

Αυτή η δράση του φασκόμηλου είναι γνωστή εδώ και αρκετά χρόνια καθώς παραδοσιακά το φασκόμηλο χρησιμοποιούνταν για τη μείωση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης. Πιστεύεται ότι οι φυτοχημικές ενώσεις που βρίσκονται στο φασκόμηλο έχουν ιδιότητες παρόμοιες με αυτές των οιστρογόνων, με αποτέλεσμα να βοηθούν στην αντιμετώπιση των ανεπιθύμητων συμπτωμάτων.

Το φασκόμηλο είναι ένα μυρωδικό που χρησιμοποιείται ευρέως στη Μεσογειακή κουζίνα, ενισχύοντας το άρωμα και τη γεύση των διαφόρων πιάτων.

Μπορούμε να εντάξουμε το φασκόμηλο με πολλούς τρόπους στη διατροφή μας. Ενδεικτικά αναφέρονται οι εξής:

• Ως τσάι. Μπορείτε να προετοιμάσετε ένα τσάι φασκόμηλου για να επωφεληθείτε από τις ευεργετικές του ιδιότητες. Για να φτιάξετε ένα τσάι φασκόμηλου, προσθέτετε 1 κουταλιά της σούπας αποξηραμένο φασκόμηλο σε νερό και το αφήνουμε να βράσει για περίπου 5 λεπτά. Στη συνέχεια, το αφήνουμε να κρυώσει για λίγα λεπτά και το σουρώνουμε.

• Ως συστατικό σε αλμυρές παρασκευές. Μπορείτε να εντάξετε το φασκόμηλο σε μία ποικιλία πιάτων, ενισχύοντας τη γεύση τους. Ενδεικτικά, μπορείτε να προσθέσετε το φασκόμηλο σε σούπες, μαρινάδες ή ακόμη σάλτσες ντομάτας για να δώσετε ένα ιδιαίτερο άρωμα και γεύση.

Επίσης, στο εμπόριο συναντάμε και το αιθέριο έλαιο φασκόμηλου, το οποίο ενδείκνυται μόνο για εξωτερική χρήση κι χρησιμοποιείται στην αρωματοθεραπεία ή για μασάζ.

Γενικά, η κατανάλωση του φασκόμηλου θεωρείται ασφαλής, όταν γίνεται σε φυσιολογικές ποσότητες.

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων αναφέρει ότι δεν πρέπει να καταναλώνονται περισσότερα από 7-12 (ή με άλλη έρευνα 2-20) αφεψήματα φασκόμηλου/ημέρα.

Αυτό συμβαίνει διότι υπάρχει ανησυχία για ένα συστατικό που συναντάται στο φασκόμηλο, το οποίο ονομάζεται θουγιόνη (thujone) και είναι νευροτοξικό σε υψηλή δοσολογία. Αυτή η χημική ουσία μπορεί να προκαλέσει επιληπτικές κρίσεις, βλάβες στο ήπαρ και το νευρικό σύστημα.

Η υπερβολική κατανάλωση του φασκόμηλου μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες. Οι πιο κοινές παρενέργειες του φασκόμηλου περιλαμβάνουν:

• Νευρικές διαταραχές. Το φασκόμηλο έχει διεγερτικές ιδιότητες και η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να προκαλέσει νευρικότητα, ζάλη, πονοκέφαλο και αϋπνία.

• Αλληλεπιδράσεις με φάρμακα. Το φασκόμηλο μπορεί να αλληλοεπιδράσει με ορισμένα φάρμακα, όπως τα αντιπηκτικά, τα φάρμακα για τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης και τα φάρμακα για τη θεραπεία της κατάθλιψης.

• Γαστρεντερικές διαταραχές. Σε σπάνιες περιπτώσεις, η υπερβολική κατανάλωση φασκόμηλου μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικές διαταραχές, όπως ναυτία, έμετο και διάρροια.

1. USDA. Food search. Spices, sage, ground. Available at: https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/170935/nutrients. (Accessed at February 2024).

2. Beheshti-Rouy M, Azarsina M, Rezaie-Soufi L, Alikhani M, Roshanaie G, Komaki S. The antibacterial effect of sage extract (Salvia officinalis) mouthwash against Streptococcus mutans in dental plaque: a randomized clinical trial. Iran J Microbiol. 2015,7(3):173-7.

3. Rahte S, Evans R, Eugster Marcourt L, Wolfender J, Kortenkamp A, Tasdemir D. Salvia officinalis for hot flushes: towards determination of mechanism of activity and active principles. Planta Med

   . 2013, 79(9):753-60. doi: 10.1055/s-0032-1328552.