Αλόη

Η αλόη είναι ένα φυτό ποώδες, με χυμώδη φύλλα που μοιάζει αρκετά με κάκτο.

Οι πρώτες καταγραφές για τη χρήση της αλόης προέρχονται από την αρχαία Αίγυπτο, όπου το φυτό χαρακτηρίζονταν ως το "φυτό της αθανασίας", τονίζοντας με αυτόν τον τρόπο τις σημαντικές ευεργετικές του δράσεις. Μάλιστα, φημολογείται ότι το μυστικό της ομορφιάς της Κλεοπάτρας ήταν η χρήση της αλόης ως καλλυντικό, καθώς συχνά έκανε λουτρό σε χυμό από αλόη.

Η αλόη χρησιμοποιείται εδώ και χιλιάδες χρόνια για τις θεραπευτικές της ιδιότητες αλλά και για τον καλλωπισμό και την περιποίηση του δέρματος από πολλούς πολιτισμούς ανά τον κόσμο. Αναφορές για το φυτό της αλόης συναντώνται και στην ελληνική βοτανική του Διοσκουρίδη, το 70 μ.Χ., όπου αναφέρεται η χρησιμότητά της στην θεραπεία πληγών, ελκών, αιμορροΐδων καθώς και στην αντιμετώπιση της απώλειας μαλλιών.

Υπάρχουν πάνω από 200 είδη του φυτού, αλλά η Aloe vera είναι ένα από τα σημαντικότερα είδη, με το μεγαλύτερο οικονομικό και επιστημονικό ενδιαφέρον. Εμπορικά έχει επικρατήσει η λέξη Aloe vera όπου στα λατινικά σημαίνει "αλόη η αληθινή”. Είναι το είδος που χρησιμοποιείται περισσότερο και είναι ευρέως διαδεδομένο, καθώς είναι γνωστές οι ευεργετικές του ιδιότητες.

Κάθε φύλλο αλόης αποτελείται από τρία στρώματα:

1. Το εξωτερικό σκληρό στρώμα που εμφανίζει προστατευτική δράση και συντίθεται από υδατάνθρακες και πρωτεΐνες.

2. Το μεσαίο στρώμα, που ονομάζεται λάτεξ (latex). Πρόκειται για ένα κίτρινο υγρό, με πικρή γεύση. Το λάτεξ περιέχει κυρίως ανθρακινόνες. Η αλοΐνη Α και το επιμερές της, αλοΐνη Β είναι οι κύριες ανθρακινόνες του λάτεξ της αλόης και εμφανίζουν έντονες καθαρκτικές ιδιότητες.

3. Το εσωτερικό́ στρώμα όπου βρίσκεται το τζελ (gel) της αλόης. Πρόκειται για ένα κολλώδες ζελέ, στο οποίο αποδίδονται οι φαρμακευτικές ιδιότητες της αλόης.

Στο διαυγές εσωτερικό ζελέ βρίσκονται οι περισσότερες βιοδραστικές ενώσεις και εξαιτίας αυτού αρκετοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι θεραπευτικές ιδιότητες της αλόης, ίσως να οφείλονται στην συνεργιστική δράση αυτών των συστατικών.

Το φύλλο του φυτού της αλόης, αποτελείται ως επί το πλείστων από νερό (99,0 – 99,5%). Το υπόλοιπο 0,5-1,0% αποτελείται από στερεές ουσίες.

Έχει βρεθεί ότι το φυτό της αλόης περιλαμβάνει πάνω από 75 διαφορετικές βιοδραστικές ενώσεις, όπως:

• Βιταμίνες (βιταμίνη Α, βιταμίνη C, βιταμίνη E, Β12 κ.α.)

• Μέταλλα (ψευδάργυρος, χαλκός, σελήνιο, ασβέστιο κ.α.)

• Ένζυμα (αμυλάση, καταλάση, βραδυκινάδη, καρβοξυλάση, υπεροξειδική

δισμουτάση κ.α.)

• Απλούς και σύνθετους υδατάνθρακες (μανόζη, γλυκομαννάνη κ.α.)

• Φαινολικές ενώσεις όπως ανθρακινόνες (αλοΐνη Α και Β, εμοδίνη κ.α.)

• Λιπίδια (καμπεστερόλη, χοληστερόλη, β-σιτοστερόλη κ.α.)

• Άλλες ενώσεις (λιγνίνη, σαλικυλικό οξύ, σαπωνίνες κ.α.)

Η αλόη συναντάται συνήθως στο εμπόριο σε δύο βασικές μορφές:

• Ως τζελ αλόης για εξωτερική χρήση. Αποτελεί την πιο γνωστή και διαδεδομένη χρήση της αλόης.

• Ως συμπλήρωμα διατροφής, συνηθώς με τη μορφή του χυμού αλόης. Ο χυμός από το τζελ είναι η πιο συνηθισμένη μορφή χυμού, έχει ελαφριά πικρή γεύση και για αυτόν τον λόγο προστίθενται διάφοροι χυμοί φρούτων και συχνά ζάχαρη. Επίσης, στο εμπόριο μπορείτε να βρείτε χυμό αλόης από ολόκληρο το φυτό, εκ των οποίων με κατάλληλες επεξεργασίες έχει αφαιρεθεί σχεδόν το 99,9% των ανθρακινονών, ουσίες με ισχυρή καθαρκτική δράση που ενδεχομένως να έχουν πιθανή καρκινογόνο δράση.

Στην επιστημονική γνωμοδότησή που εξέδωσε στις 23 Ιανουαρίου 2018, η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) κατέληξε στο συμπέρασμα, με βάση στοιχεία από κλινικές μελέτες in vitro και in vivo, ότι ορισμένα παράγωγα του υδροξυανθρακενίου (όπως η αλόη-εμοδίνη, η εμοδίνη και η δανθρόνη) (εφεξής HAD), καθώς και τα εκχυλίσματα αλόης που περιέχουν τέτοια παράγωγα είναι γονιδιοτοξικά και μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο στο έντερο. ¹

Επίσης, η ομάδα της EFSA επισήμανε ότι δεν είναι σε θέση να διατυπώσει συστάσεις σχετικά με την ημερήσια πρόσληψη HAD σε ασφαλή για την ανθρώπινη υγεία επίπεδα.

Ως εκ τούτου, δεν ήταν δυνατόν να καθοριστούν όρια ασφαλείας προκειμένου να γίνει διάκριση μεταξύ των διαφόρων φυτικών παρασκευασμάτων, συμπεριλαμβανομένων των παρασκευασμάτων με αλόη, με διαφορετικά επίπεδα HAD.

Βέβαια, θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι έρευνες αυτές δεν ενοχοποιούν το φυτό της αλόης βέρα ως πιθανή καρκινογόνο ουσία, αλλά ορισμένες ουσίες που εμπεριέχονται σε αυτή.

Το φυτό της αλόης λόγω των βιοδραστικών ενώσεων που περιέχει μπορεί να έχει σημαντικά οφέλη για την υγεία μας.

Η Aloe Vera είναι ένα φυτό με πολλαπλά οφέλη για την υγεία μας, που χρησιμοποιείται εδώ και εκατοντάδες χρόνια, χάρη στις θεραπευτικές της ιδιότητες.

Παρακάτω αναφέρονται μερικά από τα οφέλη της αλόης για την υγεία μας:

Επούλωση πληγών και προστασία του δέρματος.

Μία από τις πιο γνωστές εφαρμογές της αλόης είναι η χρήση της ως προστατευτικός παράγοντας για το δέρμα.

Μάλιστα, αρκετές μελέτες στη βιβλιογραφία έχουν αναφερθεί στην ευεργετική δράση της αλόης στην υγεία του δέρματος ως μέσο για την ενίσχυση της διαδικασία επούλωσης δερματικών τραυματισμών.

Η επούλωση που όλοι γνωρίζουμε ως λέξη, περιλαμβάνει ένα σύνολο φυσιολογικών διεργασιών που καταλήγουν τελικά στην αντικατάσταση των νεκρωμένων ιστών από υγιείς και ζωντανούς και στην οριστική αποκατάσταση της συνέχειας του δέρματος.

Η αλόη βέρα, χάριν στις αντιφλεγμονώδεις, αντιοξειδωτικές, αντιβακτηριακές και αντι-ιικές ιδιότητες φαίνεται ότι επιταχύνει την επούλωση των πληγών.

Για αυτό για έχει προταθεί ως θεραπεία για διάφορες παθήσεις του δέρματος όπως:

• Εγκαύματα

• Έλκη κατάκλισης

• Έκζεμα

• Ακμή

• Ψωρίαση

• Δερματικές πληγές λόγω χειρουργείου κ.α. ²

Βέβαια, οι περισσότερες μελέτες στη βιβλιογραφία έχουν εξετάσει την επίδραση της αλόης στη θεραπεία των εγκαυμάτων. Τα αποτελέσματα των ερευνών δείχνουν ότι η αλόη βέρα αποτελεί μία αποτελεσματική θεραπεία για την περίπτωση των εγκαυμάτων, κυρίως 1^ου και 2^ου βαθμού, καθώς μειώνει το χρόνο επούλωσης των πληγών κατά 9 ημέρες, σε σύγκριση με τις συμβατικές θεραπείες. ³ Επίσης, φαίνεται ότι αποτρέπει τη μόλυνση της περιοχής του τραύματος και την εμφάνιση ερυθρότητας και κνησμού.

Ενισχύει την στοματική υγεία.

Η αλόη βέρα φαίνεται ότι μπορεί να βελτιώσει την υγεία της στοματικής κοιλότητας, των ούλων και των δοντιών μας.

Κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι το στοματικό διάλυμα και το τζελ της αλόης είναι αποτελεσματικά στην πρόληψη και θεραπεία της ουλίτιδας, μειώνοντας τον σχηματισμό της οδοντικής πλάκας.

Μελέτη που διεξήχθη από ερευνητές της Οδοντιατρικής Σχολής KD της Ινδίας και το Τμήμα Οδοντιατρικής Δημόσιας Υγείας ανέφερε στα αποτελέσματα της ότι το στοματικό διάλυμα αλόης βέρα μείωσε την πλάκα το ίδιο αποτελεσματικά με ένα συμβατικό στοματικό διάλυμα (χλωρεξιδίνη). Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης έδειξαν ότι η αλόη βέρα μπορεί να λειτουργήσει ως μία φυσική εναλλακτική λύση για τη στοματική υγιεινή. ⁴

Βοηθάει στη δυσκοιλιότητα.

Μία από τις πιο κοινές χρήσεις του χυμού αλόης είναι η ανακούφιση από τη δυσκοιλιότητα. Η αλόη βέρα χάριν στις ανθρακινόνες που περιέχει χρησιμοποιούνταν συχνά στα φαρμακευτικά προϊόντα ως ισχυρό καθαρκτικό.

Βέβαια, η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) έκρινε το 2002 ότι δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των προϊόντων της αλόης ως μέσο για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας και για αυτό δεν μπορούν να πωλούνται για τη θεραπεία της.

Συμβάλλει στη διαχείριση του σακχαρώδη διαβήτη.

Τα τελευταία χρόνια, έχουν γίνει αναφορές σχετικά με την αντιδιαβητική δράση της αλόης.

Ορισμένες μελέτες σε άτομα με προδιαβήτη και διαβήτη δείχνουν ότι η συμπληρωματική χορήγηση αλόης μπορεί να βελτιώσει το γλυκαιμικό τους έλεγχο.

Βέβαια, οι ερευνητές ανέφεραν ότι παρότι τα αποτελέσματα είναι αρκετά ενθαρρυντικά δεν μπορούμε ακόμα να διεξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα καθώς απαιτούνται καλύτερα σχεδιασμένες κλινικές μελέτες.

Στην σημερινή εποχή η Aloe vera, χρησιμοποιείται ευρέως στην βιομηχανία καλλυντικών, φαρμάκων και τροφίμων.

Στη βιομηχανία καλλυντικών, χρησιμοποιείται ως βασικό υλικό σε κρέμες δέρματος, σαπούνια, σαμπουάν, αντηλιακά, αρώματα, κρέμες ξυρίσματος, και πολλά άλλα προϊόντα.

Η πιο συνήθης χρήση της αλόης είναι με τη μορφή του τζελ/κρέμας/αλοιφής για εξωτερική επάλειψη με σκοπό την καταπράυνση ερεθισμών της επιδερμίδας ή ενυδάτωσης του σώματος.

Ωστόσο, η αλόη έχει και εσωτερική χρήση καθώς κυκλοφορεί στο εμπόριο με τη μορφή του χυμού αλόης ή με τη μορφή κάψουλας, ταμπλέτας σκόνης κ.α.

Επειδή η αλόη βέρα είναι ένα φυσικό προϊόν και όχι φάρμακο, η παραγωγή και η διανομή της είναι σε μεγάλο βαθμό ελεύθερη και δεν πιστοποιείται. Επιπλέον, η αύξηση της δημοτικότητάς της ως προϊόν εναλλακτικής ιατρικής, ενθαρρύνει πολλές εταιρείες να παράγουν οτιδήποτε μπορεί να περιλαμβάνει στην ετικέτα «Aloe Vera».

Σε γενικές γραμμές, η τοπική εφαρμογή της αλόης στην επιδερμίδα είναι ασφαλής. Ο ερεθισμός του δέρματος είναι μία πιθανή, αν και όχι συνήθης, παρενέργεια από την εξωτερική χρήση της αλόης.

Προσοχή θα χρειαστεί να δοθεί από άτομα που είναι αλλεργικά στην αλόη ή σε φυτά της οικογενείας των κρίνων, όπως κρεμμύδι, σκόρδο, τουλίπες κ.α. Σε αυτήν την περίπτωση, ενδεχομένως να εμφανιστούν συμπτώματα όπως φαγούρα στο στόμα ή το λαιμό, οίδημα των χειλιών ή της γλώσσας, και σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να προκληθεί αναφυλαξία, μια αντίδραση που μπορεί να είναι επικίνδυνη για τη ζωή.

Εάν εμφανίσετε κάποιο από αυτά τα συμπτώματα μετά την κατανάλωση της αλόης, θα πρέπει να επικοινωνήσετε άμεσα με τον/την θεράπων/ουσα ιατρό σας.

Όσον αφορά την κατανάλωση της αλόης, εδώ ίσως χρειαστεί να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή καθώς η κατανάλωση της έχει συνδεθεί με ανεπιθύμητα συμπτώματα. Μερικά από τα πιο συχνά περιλαμβάνουν γαστρεντερικές διαταραχές, όπως είναι:

• Nαυτία

• Διάρροια

• Κράμπες στο στομάχι

• Τοξική ηπατίτιδα. Υπάρχουν μελέτες που έχουν δείξει ότι η χρήση της αλόης από το στόμα μπορεί να προκαλέσει τοξική ηπατίτιδα. Κάποιες ανασκοπήσεις αναφέρονται σε ασθενείς που κατανάλωναν 400-500 mg αλόης καθημερινά για 3-4 εβδομάδες. Η βιοψία του ήπατος αυτών των ασθενών, αποκάλυψε φλεγμονή, η οποία μειώθηκε όταν οι ασθενείς διέκοψαν την χρήση της αλόης.

• Οξεία νεφρική ανεπάρκεια

Σε κάθε περίπτωση η χρήση της αλόης θα πρέπει να γίνεται πάντοτε κατόπιν της συνεννόησης τον/την θεράπων/ουσα ιατρό σας και την κλινική διαιτολόγο σας, που είναι οι πλέον αρμόδιοι να σας καθοδηγήσουν κατάλληλα για την ανάγκη της χρήσης ενός συμπληρώματος αλόης, την κατάλληλη δοσολογία και συχνότητα κατανάλωσης της.

Παρότι, στα διάφορα προϊόντα αλόης μπορούμε να συναντήσουμε αρκετούς ισχυρισμούς υγείας, δεν υπάρχουν ακόμη επαρκή δεδομένα που να τους επιβεβαιώνουν κάποιους από αυτούς. Σίγουρα όμως δεν επιτρέπονται ισχυρισμοί ως προς την πρόληψη ή θεραπεία ασθενειών με τη χρήση αλόης.

1. EFSA. Safety of hydroxyanthracene derivatives for use in food. EFSA Journal 2018;16(1):5090. Doi
   10.2903/j.efsa.2018.5090

2. Hekmatpou D, Mehrabi F, Rahzani K, Aminiyan A. The Effect of Aloe Vera Clinical Trials on Prevention and Healing of Skin Wound: A Systematic Review. Iran J Med Sci. 2019 Jan; 44(1): 1–9.

3. Maenthaisong R, Chaiyakunapruk N, Niruntraporn S, Kongkaew C. The efficacy of aloe vera used for burn wound healing: a systematic review. Burns. 2007;33:713–8. doi: 10.1016/j.burns.2006.10.384.

4. Gupta R, Gupta D, Bhaskar D, Yadav A, Obaid K, Mishra S. Preliminary antiplaque efficacy of aloe vera mouthwash on 4 day plaque re-growth model: randomized control trial. Ethiop J Health Sci. 2014, 24(2):139-44. doi: 10.4314/ejhs.v24i2.6.