Διατροφή για Κοιλιοκάκη

Τι είναι η κοιλιοκάκη;

Η κοιλιοκάκη είναι μια αυτοάνοση νόσος που αφορά στην έλλειψη του ενζύμου για τη διάσπαση της γλουτένης.

Η κοιλιοκάκη ουσιαστικά προκαλείται από έντονη αντίδραση στη γλουτένη, η οποία είναι μια πρωτεΐνη που λαμβάνουμε μέσω της τροφής.

Η γλουτένη γίνεται αντιληπτή από τον οργανισμό ως ανεπιθύμητο συστατικό, γι’ αυτό το ανοσοποιητικό σύστημα «επιτίθεται» και προσπαθεί να την καταπολεμήσει. Η αντίδραση αυτή του οργανισμού επιδρά αρνητικά στο πεπτικό σύστημα δημιουργώντας βλάβες στους ιστούς του λεπτού εντέρου και εμποδίζοντας την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών.

Από τι προκαλείται η κοιλιοκάκη;

Δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρο τι προκαλεί αυτή την αυτοάνοση νόσο, αλλά γενετικοί και περιβαλλοντικοί λόγοι φαίνεται να παίζουν ρόλο. Πολλοί άνθρωποι με κοιλιοκάκη δεν γνωρίζουν ότι έχουν αυτή την πάθηση, μιας και η βλάβη στο έντερο είναι πολύ αργή και τα συμπτώματα ποικίλουν τόσο πολύ που μπορεί να περάσουν και χρόνια μέχρι να γίνει αντιληπτή η νόσος και να γίνει η διάγνωση.

Η κοιλιοκάκη δεν πρέπει να συγχέεται με τη δυσανεξία ή αλλιώς ευαισθησία στη γλουτένη, ή με την αλλεργία στο σιτάρι. Αν και κάποια από τα συμπτώματα μπορεί να είναι ίδια, μόνο όσοι έχουν κοιλιοκάκη παρουσιάζουν ανοσοαπόκριση ή βλάβη στο λεπτό έντερο.

Αν και δεν υπάρχει θεραπεία για την κοιλιοκάκη, ακολουθώντας μία δίαιτα ελεύθερης γλουτένης (gluten-free diet) βοηθά σημαντικά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και τη διαχείριση μακροπρόθεσμων επιπλοκών.

Ποια είναι τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης;

Η πρόσληψη τροφίμων που περιέχουν γλουτένη ή και ίχνη γλουτένης μπορεί να προκαλέσουν ένα εύρος συμπτωμάτων. Τα πιο συνήθη συμπτώματα της κοιλιοκάκης εμφανίζονται κυρίως στην κοιλιακή χώρα και ειδικότερα στο λεπτό και παχύ έντερο. Μπορεί να προκληθούν πόνοι στο στομάχι, δυσπεψία, πρήξιμο, δυσκοιλιότητα ή διάρροια.

Η κοιλιοκάκη μπορεί να προκαλέσει και πιο γενικευμένα συμπτώματα όπως:

• εξάντληση λόγω ελλιπούς πρόσληψης θρεπτικών συστατικών (υποσιτισμός)
• αναιμία
• ακούσια απώλεια βάρους 
• υπογονιμότητα 
• ή ακόμα και δερματίτιδα.

Το είδος και η ένταση των συμπτωμάτων ποικίλουν από ασθενή σε ασθενή, ενώ κάποια από τα συμπτώματα μπορεί να είναι κοινά με τη δυσανεξία ή ευαισθησία στη γλουτένη. Ο γιατρός θα πρέπει να καθορίσει εάν τα συμπτώματα οφείλονται σε κοιλιοκάκη. Η διερεύνηση της κοιλιοκάκης γίνεται με την ανίχνευση ειδικών αντισωμάτων στον ορό του ασθενούς, όπως το αντισώματα έναντι της τρανσγλουταμινάσης ιστού (tTG), και επιβεβαιώνεται με γαστροσκόπηση και βιοψία του λεπτού εντέρου.

Εάν έχετε συμπτώματα μετά από πρόσληψη γλουτένης και η κοιλιοκάκη έχει αποκλειστεί από τον γιατρό, τότε η ειδική διατροφολόγος μπορεί να σας συστήσει δοκιμαστική δίαιτα ελεύθερης γλουτένης για τη διερεύνηση πιθανούς δυσανεξίας ή ευαισθησίας στη γλουτένη ή αλλεργίας στο σιτάρι.

Ποιες είναι οι τροφές που περιέχουν γλουτένη;

Η γλουτένη ανήκει στην ομάδα των φυτικών πρωτεϊνών και βρίσκεται σε πολλά τρόφιμα που καταναλώνουμε καθημερινά. Οι βασικές κατηγορίες σιτηρών που περιέχουν ως συστατικό τη γλουτένη είναι οι εξής:

• Σιτάρι
• Κριθάρι
• Σίκαλη
• Τριτικάλε – διασταύρωση σιταριού και σίκαλης
• Βρώμη – σε ορισμένες περιπτώσεις

Αν και η βρώμη είναι φυσικά ελεύθερη σε γλουτένη, μπορεί να έχει επιμολυνθεί κατά την παρασκευή της από προσμίξεις σιταριού, κριθαριού ή σίκαλης. Βρώμη και προϊόντα βρώμης με την ετικέτα ελεύθερα γλουτένης (gluten-free) δεν έχουν επιμολυνθεί. Παρόλα αυτά, κάποιοι άνθρωποι με κοιλιοκάκη δεν μπορούν να ανεχθούν το ίδιο καλά τη βρώμη που είναι ελεύθερη σε γλουτένη.

Ενδεικτικά, τρόφιμα που μπορεί να περιέχουν γλουτένη είναι τα μακαρόνια, το ψωμί, τα γλυκά, τα δημητριακά πρωινού, οι σούπες, οι σάλτσες, ακόμα και μερικά αλκοολούχα ποτά, όπως η μπύρα.

Εάν η διατροφή σας περιλαμβάνει τα τρόφιμα αυτά ή προϊόντα που περιέχουν κάποια από τα παραπάνω δημητριακά και σιτηρά, τότε συστήνεται να ελέγξετε αν παρουσιάζετε κάποια από τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης.

Σήμερα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι πάσχουν από δυσανεξία ή ευαισθησία στη γλουτένη, καθώς και κοιλιοκάκη. Όμως, υπάρχουν εξίσου πολλές εναλλακτικές τροφές που μπορεί να σας συστήσει η Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, ανάλογα την περίπτωσή σας.

Πώς θα αντιμετωπίσω την κοιλιοκάκη;

Η κοιλιοκάκη αντιμετωπίζεται με δίαιτα ελεύθερη σε γλουτένη, η οποία θα πρέπει να ακολουθηθεί εφόρου ζωής. Με την κατάλληλη καθοδήγηση από την Διατροφολόγο και την ομάδα ειδικών, και ακολουθώντας μια σωστή και ισορροπημένη διατροφή μπορείτε να αντιμετωπίσετε τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης, αλλά και να τραφείτε υγιεινά με πολλές απολαυστικές επιλογές που θα σας δώσουν και όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Αποκλείοντας τη γλουτένη από τη διατροφή και χωρίς την καθοδήγηση των ειδικών, ενδέχεται να εμφανιστούν σημαντικές ελλείψεις σε βιταμίνες και άλλα θρεπτικά συστατικά που κρύβουν κινδύνους. Η τήρηση της διατροφής αυτής αν και φαίνεται δύσκολη στην αρχή, με την σωστή καθοδήγηση και τις κατάλληλες εναλλακτικές επιλογές μπορεί να ακολουθηθεί χωρίς κανένα πρόβλημα και χωρίς να στερείστε τίποτα γευστικά ή θρεπτικά.

Εκτός από τα τρόφιμα στα οποία το σιτάρι, το κριθάρι και η σίκαλη είναι βασικά συστατικά, τα σιτηρά αυτά βρίσκονται σε πληθώρα άλλων προϊόντων σε μικρότερες ποσότητες ή και λόγω προσμίξεων. Ειδικά το σιτάρι ή η γλουτένη σίτου μπορεί να έχει προστεθεί ως πυκνωτικό μέσο ή ακόμη και για γεύση ή χρώμα.

Είναι πολύ σημαντικό να διαβάζετε τις ετικέτες παρασκευασμένων/ επεξεργασμένων τροφίμων για να ελέγξετε εάν περιέχουν σιτάρι, κριθάρι ή σίκαλη.  Επιλέξτε, λοιπόν, εκείνα που δεν περιέχουν γλουτένη, δηλαδή έχουν τη σήμανση ότι είναι ελεύθερα σε γλουτένη (gluten – free).

Η Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Dr. Ρενάτα Μίχα και οι συνεργάτες της είναι σε θέση να σας προτείνουν ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής ελεύθερο σε γλουτένη που να ταιριάζει στις προσωπικές σας ανάγκες.

Ποια είναι η κατάλληλη διατροφή για κοιλιοκάκη;

Πολλά φρέσκα τρόφιμα είναι από τη φύση τους ελεύθερα σε γλουτένη και μπορεί να αποτελέσουν αναπόσπαστο μέρος μιας διατροφής ελεύθερης σε γλουτένη. Για παράδειγμα, τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια, οι σπόροι και οι ξηροί καρποί στη φυσική τους μη επεξεργασμένη μορφή, τα αυγά, τα μη επεξεργασμένα/ τυποποιημένα κρέατα, ψάρια και πουλερικά, καθώς και τα περισσότερα γαλακτοκομικά προϊόντα. Τα συγκεκριμένα τρόφιμα ούτως ή άλλως μπορούν να ενταχθούν σε μία ισορροπημένη διατροφή, ώστε να λαμβάνετε όλες τις βιταμίνες και τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού.

Άλλα σιτηρά και άλευρα, όπως το καλαμπόκι, το ρύζι (και το άγριο ρύζι), η κινόα, οι πατάτες, το ζαχαρόχορτο, το κεχρί, ο αμάρανθος (ή αμάραντος), το αραρούτι, η ταπιόκα, το τεφ, τα άλευρα και ζυμαρικά από όσπρια ή με τη σήμανση ελεύθερα σε γλουτένη (gluten-free), η σόγια και άλλα μπορούν να αποτελέσουν μέρος μιας διατροφής ελεύθερης σε γλουτένη.

Τί ισχύει για τη δίαιτα ελεύθερης γλουτένης ως διατροφική τάση;

Τα τελευταία χρόνια η δίαιτα ελεύθερης γλουτένης έχει γίνει μία αρκετά δημοφιλής διατροφική τάση. Οι ισχυρισμοί που γίνονται είναι ότι βελτιώνει την υγεία, βοηθάει στην απώλεια βάρους και ενισχύει την ενέργεια του οργανισμού. Κατ’ επέκταση διάφορα προϊόντα χωρίς γλουτένη «λανσάρονται» ως διαιτητικά και ωφέλιμα για την υγεία. Αυτό φυσικά δεν ισχύει πάντα, διότι υπάρχουν αλλαντικά, για παράδειγμα, που είναι ελευθέρα σε γλουτένη, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι αποτελούν μία υγιεινή επιλογή. Από την άλλη, ο αποκλεισμός της γλουτένης ενώ δεν συντρέχει λόγος και χωρίς την καθοδήγηση των ειδικών, ενδέχεται να οδηγήσει σε σημαντικές διατροφικές ελλείψεις ακόμη και σε αύξηση βάρους μέσω λιγότερο υγιεινών επιλογών.

Προς το παρόν υπάρχουν λίγα κλινικά δεδομένα σχετικά με τα οφέλη αυτής της διατροφής στην υγεία του γενικού πληθυσμού, ενώ οι περισσότερες μελέτες αφορούν σε  άτομα που πάσχουν από κοιλιοκάκη. Αν παρόλα αυτά ενδιαφέρεστε να ακολουθήσετε αυτού του είδους τη διατροφή, καλό θα είναι να συμβουλευθείτε τους ειδικούς, ούτως ώστε να εξασφαλίσετε ότι θα καλύπτετε πλήρως τις διατροφικές σας ανάγκες. Η αποφυγή της γλουτένης μπορεί να επηρεάσει τη συνολική πρόσληψη σε φυτικές ίνες, βιταμίνες και άλλα θρεπτικά συστατικά.

 

Για να ακολουθήσετε μία διατροφή ελεύθερη σε γλουτένη, χωρίς να στερηθείτε τίποτα γευστικό και θρεπτικό, απευθυνθείτε στο Πρότυπο Διαιτολογικό Κέντρο Food for Health και στην Κλινική Διαιτολόγο-Διατροφολόγο Dr. Ρενάτα Μίχα.