Βιταμίνη B6

Η βιταμίνη Β6 είναι μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη η οποία ανήκει στην οικογένεια των βιταμινών του συμπλέγματος Β.

Ο όρος βιταμίνη Β6 είναι γενικός και χρησιμοποιείται για να περιγράψει τρεις ενώσεις:

• Πυριδοξίνη (PN)

• Πυριδοξάλη (PL)

• Πυριδοξαμίνη (PM)

καθώς και τους αντίστοιχους φωσφορικούς εστέρες τους:

• Φωσφορική πυριδοξίνη (PNP)

• Φωσφορική πυριδοξάλη (PLP)

• Φωσφορική πυριδοξαμίνη (PMP)

Η δραστική μορφή της βιταμίνης Β6 είναι κατά βάση η φωσφορική πυριδοξάλη (PLP), και σε μικρότερο βαθμό η φωσφορική πυριδοξαμίνη (PMP), αλλά όλες οι μορφές της βιταμίνης Β6 είναι εξίσου σημαντικές, καθώς ο οργανισμός μπορεί να τις μετατρέψει προς τις ενεργές μορφές.

Στα διάφορα τρόφιμα ανιχνεύονται όλες οι μορφές της βιταμίνης Β6.

Η περίσσεια ποσότητα της βιταμίνης Β6 που λαμβάνεται μέσω της διατροφής του, απεκκρίνεται μέσω των ούρων και για αυτό καθημερινά ο οργανισμός θα πρέπει να προσλαμβάνει ικανοποιητικές ποσότητες αυτής της βιταμίνης μέσω της κατανάλωσης τροφίμων.

Η βιταμίνη Β6 συναντάται σε:

• Τρόφιμα

• Συμπληρώματα διατροφής. Βρίσκεται είτε μεμονωμένη είτε σε συνδυασμό με άλλα θρεπτικά συστατικά.

Βασικός ρόλος της βιταμίνης Β6 είναι:

1. Συμβάλλει στο μεταβολισμό των πρωτεϊνών. Οι ενεργές μορφές της βιταμίνης Β6, PLP και PMP, λειτουργούν ως συμπαράγοντες (συστατικό που ενισχύει τη δράση των ενζύμων) σε περισσότερα από 100 ένζυμα, η πλειονότητα των οποίων εμπλέκεται στο μεταβολισμό των πρωτεϊνών.

2. Ίσως συμβάλλει στην καλή υγεία της καρδιάς. Σε συνεργασία με την βιταμίνη Β2, Β12 και το φυλλικό οξύ, η βιταμίνη Β6 συμβάλλει στη διάσπαση της ομοκυστεΐνης.

Τα υψηλά επίπεδα ομοκυστεΐνης φαίνεται ότι συμβάλλουν στον σχηματισμό θρόμβου και στην αύξηση των επιπέδων των ελευθέρων ριζών με αποτέλεσμα να επηρεάζουν αρνητικά τη λειτουργία του αγγειακού ενδοθηλίου και κατ΄ επέκταση να αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων.

Παρότι μελέτες έχουν δείξει ότι η συμπληρωματική κατανάλωση ενός συμπληρώματος βιταμινών του συμπλέγματος Β μπορεί να μειώσει τα κυκλοφορούντα επίπεδα ομοκυστεΐνης, αυτό δεν φαίνεται να οδηγεί και σε μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών συμβάντων.

Εξαιτίας αυτού, μέχρι στιγμής η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρία δεν υποστηρίζει τη χρήση των συμπληρωμάτων διατροφής που περιέχουν βιταμίνες του συμπλέγματος Β ως προληπτικό μέσο για τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου.

3. Συμβάλλει στην καλή νευρική λειτουργία. Η βιταμίνη Β6 συμβάλλει στην παραγωγή νευροδιαβιβαστών, όπως είναι η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη. Οι νευροδιαβιβαστές είναι ουσίες που καθορίζουν μεταξύ άλλων και τον συναισθηματικό μας κόσμο.

Η σεροτονίνη είναι η ορμόνη της εσωτερικής ηρεμίας και ισορροπίας ενώ η ντοπαμίνη είναι η ορμόνη της δημιουργικότητας. Τυχόν ελλείψεις αυτών των ουσιών μπορεί να οδηγήσουν σε συναισθηματικές διαταραχές, όπως είναι η κατάθλιψη.

4. Συμβάλλει στην αντιμετώπιση της πρωινής ναυτίας κατά την εγκυμοσύνη. Συνήθως το 50% των γυναικών εμφανίζει ανεπιθύμητα συμπτώματα κατά τους πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης, όπως είναι η ναυτία ή ο έμετος.

Το Αμερικανικό Κογκρέσο των Μαιευτήρων και Γυναικολόγων (American College of Obstetricians and Gynecologists) συστήνει την πρόσληψη βιταμίνης Β6 (10-25 mg βιταμίνης Β6, 3-4 φορές/ημέρα) ως μονοθεραπεία για την αντιμετώπιση της ναυτίας και του έμετου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Εάν τα συμπτώματα δεν βελτιωθούν τότε προτείνεται η συγχορήγηση δοξυλαμίνης, ενός αντιισταμινικού φαρμάκου. ¹

Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να συμβουλευτείτε το γυναικολόγο σας, καθώς είναι ο πλέον αρμόδιος ώστε να αξιολογήσει τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση τους.

Η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (European Food Safety Authority, EFSA) συστήνει τις εξής ημερήσιες προσλήψεις για τη βιταμίνη Β6: ²

Η βιταμίνη Β6 βρίσκεται σε μία ποικιλία τροφίμων.

Πλούσιες πηγές της βιταμίνης Β6 είναι:

1. Κρέας

2. Ψάρι

3. Δημητριακά ολικής άλεσης

4. Όσπρια

5. Πράσινα φυλλώδη λαχανικά

Στον πίνακα παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένα τρόφιμα και η ποσότητα της βιταμίνης Β6 που περιέχουν.

Η ανεπάρκεια βιταμίνης Β6 είναι σπάνια και συνήθως συνοδεύεται από ανεπάρκεια και άλλων βιταμινών του συμπλέγματος Β, όπως φυλλικό οξύ, βιταμίνη Β12 κ.α.

Μία ήπια ανεπάρκεια μπορεί να μην οδηγήσει στην εμφάνιση συμπτωμάτων, ωστόσο μία σοβαρή και παρατεταμένη ανεπάρκεια μπορεί να εκδηλωθεί με συμπτώματα όπως:³

• Δερματικές παθήσεις (όπως γλωσσίτιδα, χειλίτιδα κ.α.)

• Κατάθλιψη

• Σύγχυση

• Αναιμία

• Μειωμένη λειτουργικότητα του ανοσοποιητικού συστήματος

Η έλλειψη βιταμίνης Β6 είναι σχετικά σπάνια. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες ομάδες πληθυσμού που είναι πιο ευαίσθητοι και διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να έχουν χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης, όπως:

• Άτομα με διαταραγμένη νεφρική λειτουργία.

• Άτομα με αυτοάνοσα νοσήματα. Άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα φαίνεται να έχουν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Β6, ενώ τα επίπεδα φαίνεται να μειώνονται με την επιδείνωση των συμπτωμάτων. Ενδεχομένως, τα χαμηλά επίπεδα να οφείλονται στην υποκείμενη φλεγμονή που συνοδεύει τη νόσο.
  
  Ωστόσο, παρότι τα συμπληρώματα βιταμίνης Β6 φαίνεται να επαναφέρουν τη βιταμίνη Β6 σε φυσιολογικά επίπεδα στους ασθενείς, αυτό δεν συνοδεύεται με μείωση των δεικτών φλεγμονής.
  
  Άτομα με κοιλιοκάκη, νόσο του Crohn, ελκώδη κολίτιδα μπορεί επίσης να εμφανίσουν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Β6.

• Άτομο με εξάρτηση από το αλκοόλ.

Δεν έχουν αναφερθεί ανεπιθύμητες ενέργειες από την κατανάλωση βιταμίνης Β6 μέσω της διατροφής.

Ωστόσο η παρατεταμένη και υπερβολική λήψη μέσω συμπληρωμάτων σε δοσολογίες που υπερβαίνουν τα 1000 mg/ ημέρα οδηγεί σε:

• Περιφερική νευροπάθεια

• Ασταθές βάδισμα

• Μούδιασμα και κνησμός στα χέρια και στα πόδια

• Απώλεια των αντανακλαστικών των άκρων

• Φωτοευαισθησία κατά την έκθεση στον ήλιο

• Ζάλη και ναυτία

Η μέγιστη ανεκτή ημερήσια δόση (Tolerable Upper Intake Level, UL) έχει τεθεί στα 25 mg/ ημέρα για τους ενήλικες.

Η είναι μία υδατοδιαλυτή βιταμίνη, απαραίτητο στοιχείο της διατροφής και της υγείας μας.

Η βιταμίνη Β6 συμμετέχει σε διάφορες μεταβολικές διεργασίες, ως απαραίτητο συστατικό περισσοτέρων από 100 ενζύμων, που κατά βάση εμπλέκονται στο μεταβολισμό των πρωτεϊνών.

Επίσης, είναι απαραίτητη για το σχηματισμό σημαντικών νευροδιαβιβαστών ενώ μεταξύ άλλων φαίνεται πως μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο για την αντιμετώπιση της πρωινής ναυτίας κατά την εγκυμοσύνη.

Η βιταμίνη Β6 βρίσκεται σε αφθονία τροφίμων, για αυτό και η ανεπάρκεια της είναι σπάνια. Ωστόσο, κάποιες ομάδες του πληθυσμού μπορεί να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο ανεπάρκειας, όπως άτομα με νεφρική δυσλειτουργία, αυτοάνοσα νοσήματα ή κατάχρηση αλκοόλ.

Προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην αλόγιστη χρήση συμπληρωμάτων διατροφής, καθώς εμφανίζει τοξικότητα σε υψηλές δόσεις.

Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να απευθυνθείτε στο/την επαγγελματία υγείας προτού αποφασίσετε να καταναλώσετε ένα συμπλήρωμα διατροφής.

1. ACOG (American College of Obstetrics and Gynecology) Practice Bulletin: nausea and vomiting of pregnancy. Obstet Gynecol 2004, 103:803-14.

2. EFSA. Dietary Reference Values for vitamin B6. EFSA Journal 2016 14(6):4485. Doi

   10.2903/j.efsa.2016.4485.

3. National Institutes of Health. Vitamin B6. Available at: https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminB6-HealthProfessional/#en29. (Accessed at March 2023).