Πότε χρειάζεστε συμπληρώματα διατροφής;

Πότε χρειάζεστε συμπληρώματα διατροφής;

Πολύς κόσμος συνηθίζει να λαμβάνει συμπληρώματα διατροφής πιστεύοντας ότι έτσι θα βελτιώσει την υγεία του, χωρίς να έχει συμβουλευτεί προηγουμένως γιατρό ή διατροφολόγο. Συμπληρώματα βιταμινών, μετάλλων ή εκχυλίσματα βοτάνων θεωρούνται από πολλούς ότι συμβάλλουν στην αποτροπή ασθενειών, όπως αρθρίτιδα, οστεοπόρωση, μολύνσεις, προβλήματα του ανοσοποιητικού ακόμη και του κοινού κρυολογήματος. Στην πραγματικότητα, κάποια συμπληρώματα έχουν πράγματι φανεί ωφέλιμα, ειδικά όταν χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με τη σύγχρονη ιατρική. Παρ‘ ότι τα συμπληρώματα δεν μπορούν να υποκαταστήσουν μια ισορροπημένη διατροφή ή άλλες υγιεινές συνήθειες, μπορούν εντούτοις να αποτελούν μέρος ενός συνολικού ευ ζην, εφ όσον αυτό εφαρμόζεται με σύνεση.

Εκτός όμως από τα πιθανά οφέλη, τα συμπληρώματα ενέχουν και πιθανούς κινδύνους – κάποιους σοβαρούς. Αντιλήψεις όπως ‘Αν είναι φυσικό, θα είναι και ασφαλές’, ή ‘Αν έχει αποτέλεσμα η μικρή ποσότητα, η μεγάλη θα έχει ακόμη περισσότερη”, καθώς και η αλόγιστη χρήση συμπληρωμάτων, χωρίς τη σωστή πληροφόρηση και χωρίς την έγκριση και παρακολούθηση από τον επαγγελματία υγείας (γιατρό, διαιτολόγο), μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την υγεία μας.

Ποιούς παράγοντες αξιολογεί ο γιατρός ή διαιτολόγος;

Κάποιοι παράγοντες που ο γιατρός ή ο διαιτολόγος σας θα λάβει υπόψη πριν σας συστήσει συμπληρώματα:

• Η ηλικία σας. Πλησιάζοντας τα 65, η δυνατότητα του οργανισμού να απορροφά το ασβέστιο και τις βιταμίνες Β12, και D, μειώνεται. Ειδικά για τις γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση, τα συμπληρώματα ασβεστίου και βιταμίνης D έχουν αποδειχθεί ότι βοηθούν στην προστασία από την οστεοπενία. Γενικά, μια στοχευμένη πολυβιταμίνη είναι πιθανό να συμβάλει στη βελτίωση του ανοσοποιητικού και στην προστασία από κάποιες μολύνσεις.
• Η διατροφή σας. Αν για οποιουσδήποτε λόγους (είτε λόγω τρόπου ζωής, είτε ακόμη και λόγω τροφικών αλλεργιών ή ειδικής δίαιτας που ενδέχεται να ακολουθείται) η διατροφή σας είναι ανεπαρκής ως προς κάποια απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, μπορεί να κριθεί ωφέλιμη η χορήγηση κάποιων συμπληρωμάτων διατροφής.
• Η κατάσταση της υγείας σας. Κάποιες παθήσεις, όπως αυτές που σχετίζονται με το ήπαρ, τη χολή, το έντερο, το πάγκρεας ή τα νεφρά, ή ακόμη και μια επέμβαση στο πεπτικό σύστημα, έχουν σαν αποτέλεσμα τη δυσκολία απορρόφησης ή μεταβολισμού ορισμένων θρεπτικών συστατικών από τον οργανισμό. Σε τέτοιες περιπτώσεις, ο γιατρός σε συνεργασία με τον διαιτολόγο πιθανόν να σας συστήσει κάποια συμπληρώματα βιταμινών και ιχνοστοιχείων.
• Φαρμακευτική αγωγή. Φάρμακα όπως τα αντιόξινα, τα αντιβιοτικά, τα καθαρτικά, τα διουρητικά και άλλα μπορούν να έχουν αρνητική επίδραση στον τρόπο που ο οργανισμός αξιοποιεί τα θρεπτικά συστατικά. Ανάλογα με τη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνετε, ο γιατρός σε συνεργασία με τον διαιτολόγο σας θα κρίνουν ποια συμπληρώματα ενδεχομένως θα χρειαστείτε.

Συμπληρώματα για εγκύους

Από την αρχή της εγκυμοσύνης, το πιο πιθανό είναι ότι ο γυναικολόγος σας θα σας συστήσει τη λήψη κάποιων απαραίτητων θρεπτικών συστατικών μέσω συμπληρωμάτων, όπως ασβέστιο, σίδηρο και φυλλικό οξύ, δεδομένου ότι η διατροφή σας πιθανότατα δεν θα επαρκεί για να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες του οργανισμού σας.

Συγκεκριμένα, στις εγκύους συνιστώνται ημερησίως 4 μερίδες τροφών πλούσιων σε ασβέστιο (συνήθως συνιστάται επιπλέον λήψη ασβεστίου μέσω συμπληρώματος), ένα θρεπτικό συστατικό το οποίο παίζει κρίσιμο ρόλο στη διατήρηση της οστικής μάζας. Οι ανάγκες για σίδηρο επίσης διπλασιάζονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Εξ άλλου, το φυλλικό οξύ έχει αποδειχθεί ότι παίζει κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη των κυττάρων του εμβρύου. Χαμηλά επίπεδα φυλλικού οξέος έχουν συσχετιστεί με ανωμαλίες του νευρικού σωλήνα και με άλλες δυσμενείς επιπτώσεις. Έρευνες έχουν δείξει ότι η πρόσληψη συμπληρώματος φυλλικού οξέος πριν ακόμα και από τη σύλληψη, μπορεί να αποτρέψει αργότερα ανωμαλίες του νευρικού σωλήνα στο μωρό. Τέλος και οι βιταμίνες είναι απαραίτητες συνολικά για την υγεία τη δική σας και του μωρού σας. Είναι πιθανό ο γιατρός σας σε συνεργασία με τον διαιτολόγο να σας συστήσει επιπλέον συμπλήρωμα βιταμινών και ιχνοστοιχείων, αν κρίνει ότι το χρειάζεστε.

Όπως και να ‘χει, αποφύγετε υπερβολική δόση οποιουδήποτε συμπληρώματος και μην λαμβάνετε οποιοδήποτε άλλο συμπλήρωμα ή βότανο χωρίς τη συναίνεση του γιατρού σας.

Συμπληρώματα για αθλητές

Πολλοί αθλητές κάνουν χρήση συμπληρωμάτων διατροφής και εργογόνων βοηθημάτων στα πλαίσια της καθημερινής τους προπόνησης και των αγωνιστικών τους εμφανίσεων. Τα πιο κοινά συμπληρώματα περιλαμβάνουν βιταμίνες και μέταλλα, πρωτεΐνη, κρεατίνη και ποικίλα ‘εργογόνα’ βοηθήματα. Επίσης στα συμπληρώματα των αθλητών περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων κάποιες σκόνες που αντικαθιστούν γεύματα, σχεδιασμένες έτσι ώστε να μεταφέρονται, να καταναλώνονται και να μεταβολίζονται εύκολα, έτοιμα πόσιμα συμπληρώματα, ενεργειακές μπάρες και ενεργειακά ποτά (π.χ. ηλεκτρολύτες). Όλα αυτά τα προϊόντα αποτελούν πολλές φορές μια εύκολη εναλλακτική, όμως δυστυχώς συχνά λαμβάνονται χωρίς να έχουν κατανοηθεί ή αξιολογηθεί πλήρως τα πιθανά οφέλη και οι πιθανοί κίνδυνοι που ενέχουν και χωρίς να έχει προηγηθεί συμβουλευτική από πιστοποιημένο διατροφολόγο.

Κάποια συμπληρώματα μπορεί να βοηθούν αθλητές σε συγκεκριμένες συνθήκες, ειδικά όταν η πρόσληψη τροφής ή οι επιλογές είναι περιορισμένες. Εντούτοις, ειδικά τα συμπληρώματα βιταμινών και μετάλλων θα πρέπει να λαμβάνονται μόνο όταν δεν υπάρχει διαθέσιμη η αντίστοιχη διατροφική πηγή. Ως προς τα ποικίλα ‘εργογόνα’ συμπληρώματα τα δεδομένα που υπάρχουν για αυτά είναι συχνά αντικρουόμενα ή ανεπαρκή, ενώ η κατανάλωσή τους μπορεί να έχει και παρενέργειες.

Επίσης, πολλές φορές είναι δαπανηρά και μπορούν να οδηγήσουν ακόμη και στον αποκλεισμό ενός αθλητή όταν περιλαμβάνουν ουσίες που η χρήση τους απαγορεύεται («doping»). Ειδικά σε ότι αφορά το ντόπινγκ, όλα τα διατροφικά συμπληρώματα θεωρητικά ενέχουν τον κίνδυνο ενός θετικού τεστ ντόπινγκ εξ αιτίας πιθανών απαγορευμένων ουσιών που δεν αναγράφονται πάντα στην ετικέτα του συμπληρώματος. Η καλύτερη εναλλακτική για κάποια από αυτά τα συμπληρώματα είναι η πρόσληψη των αντίστοιχων θρεπτικών συστατικών από τις τροφές, όπως για τα αμινοξέα διακλαδισμένης αλυσίδας (BCAAs), την καφεΐνη, το πικολινικό χρώμιο και την κρεατίνη.

Σε κάθε περίπτωση, πριν προβείτε στη λήψη συμπληρωμάτων ή εργογόνων βοηθημάτων συμβουλευτείτε αποκλειστικά τον γιατρό και τον κλινικό διαιτολόγο σας.