Το παιδί μου δεν τρώει: Πως να το διαχειριστώ;

Από τα πιο συχνά άγχη των γονέων είναι η διατροφή του παιδιού τους.

Δεν είναι λίγες οι φορές που οι γονείς ζητούν από τον παιδίατρο ή τον οικογενειακό ιατρό συμβουλές για το πως θα κάνουν το παιδί τους να φάει περισσότερο.

Αυτή η μειωμένη όρεξη που εμφανίζουν τα παιδιά αποτελεί συχνή αιτία διαμάχης μεταξύ του γονέα-παιδιού με αποτέλεσμα τα καθημερινά γεύματα να αποτελούν ένα “πεδίο μάχης” και τελικά οι γονείς να καταλήγουν είτε να φωνάζουν είτε να τιμωρούν το παιδί είτε να το πιέζουν να αδειάσει το πιάτο του.

Σίγουρα αυτές οι πρακτικές θα πρέπει να αποφεύγονται καθώς δε λύνουν το πρόβλημα, αντιθέτως το εντείνουν.

Αυτό που θα πρέπει να τονίσουμε εξαρχής είναι ότι η μειωμένη όρεξη του παιδιού μπορεί να οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, αλλά σε γενικές γραμμές είναι κάτι φυσιολογικό και παροδικό.

Δεν είναι λίγες οι φορές βέβαια που οι γονείς έχουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες καθώς δεν κατανοούν ότι ο ρυθμός ανάπτυξης του παιδιού μειώνεται με την πάροδο της ηλικίας.

Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου ζωής, ένα βρέφος θα αυξήσει το βάρος του κατά μέσο όρο 7 κιλά (Kg) και το ύψος του κατά 21 εκατοστά (cm), κατά το δεύτερο έτος ζωής η αύξηση του βάρους θα είναι κατά μέσο όρο της τάξης των 2.3 (Kg) και του ύψους των 12 εκατοστών (cm). Από την ηλικία των 2 ετών μέχρι και την εφηβεία ο ρυθμός ανάπτυξης μειώνεται ακόμη περισσότερο.

Αυτό οδηγεί και σε μείωση των ενεργειακών απαιτήσεων ανά κιλό σωματικού βάρους με αποτέλεσμα αυτό που φαντάζει μείωση της όρεξης στους γονείς στην πραγματικότητα να είναι ένας ομοιοστατικός μηχανισμός του οργανισμού που θέλει να διατηρήσει ένα φυσιολογικό βάρος.

Οι κύριοι λόγοι που οδηγούν ένα παιδί στο να μην τρώει είναι: (1)

1. Πίεση που ασκείται από το οικογενειακό περιβάλλον.
   Συχνά οι γονείς πιέζουν το παιδί να φάει καθώς θεωρούν ότι είτε έχει χαμηλό ανάστημα είτε βρίσκεται σε διατροφικό κίνδυνο με αποτέλεσμα να οδηγούμαστε στο άκρως αντίθετο αποτέλεσμα, δηλαδή το παιδί να καταλήγει να τρώει λιγότερο.
2. Προσπαθεί να αποδείξει την αυτονομία του.
   Καθώς το παιδί μεγαλώνει προσπαθεί να ξεφύγει από τους γονείς του και να διεκδικήσει την αυτονομία του, για αυτό και επιδιώκει να έχει τον έλεγχο, μεταξύ άλλων και στην επιλογή της τροφής.
   
   Εάν πιέζεται ή αναγκάζεται το παιδί να τρώει αυτό που θεωρείτε εσείς κατάλληλο τότε μπορεί να αντιδράσει και να μειώσει την κατανάλωση τροφής.
3. Αυξημένη κατανάλωση σνακ μέσα στην ημέρα.
   Η αυξημένη πρόσληψη μικρο-γευμάτων μέσα στην ημέρα (snacks) είτε με τη μορφή ροφημάτων (όπως γάλα, χυμός, αναψυκτικά) είτε μη μορφή γλυκών (όπως μπισκότα, κέικ, σοκολάτα κ.α.) μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της όρεξης του παιδιού και σε μείωση της πρόσληψης τροφής στα κυρίως γεύματα.
4. Αναζητά την προσοχή των γονέων του.
5. Μη κατάλληλες στρατηγικές σίτισης.
   Πρακτικές, όπως ο εξαναγκασμός, η επίπληξη, η τιμωρία, η δωροδοκία (δελεάζοντας το παιδί με κάποιο δώρο, συνήθως γλυκό, ώστε να φάει το φαγητό του) φαίνεται ότι οδηγούν σε μειωμένη πρόσληψη τροφής.

Το πως θα διαχειριστείτε μία τέτοια συμπεριφορά σαφώς είναι μία πρόκληση όπως όλες οι τόσες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ένας γονέας. Η διαφορά είναι ότι αυτή η πρόκληση είναι καθημερινή.

Το κλειδί είναι να παραμείνετε ψύχραιμοι και να “ακούτε” τις ανάγκες του παιδιού σας.

Μερικές πρακτικές που είναι καλό να υιοθετήσετε για να αντιμετωπίσετε μια τέτοια κατάσταση είναι: (2)(3)

• Μην γεμίζετε το πιάτο με φαγητό. Πολλές φορές οι μη ρεαλιστικές και μεγάλες ποσότητες οδηγούν σε μικρότερη κατανάλωση τροφής. Προσθέστε αρχικά μία μικρή μερίδα γεύματος στο πιάτο του παιδιού και προσθέστε επιπλέον ποσότητα μόνο και εφόσον σας το ζητήσει το ίδιο.
• Αυξήστε την έκθεση του παιδιού στα τρόφιμα. Η αυξημένη έκθεση σε ποικιλία τροφίμων μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της όρεξης. Για παράδειγμα, μπορείτε να ενθαρρύνετε το παιδί να σας βοηθάει κατά το μαγείρεμα ή να σας συνοδεύει κατά την αγορά τροφίμων.
• Γίνετε το πρότυπο. Αντί να δίνετε σημασία και να αγχώνεστε για το πόσο και τι τρώει το παιδί σας, επικεντρωθείτε στο δικό σας πιάτο, και δείξτε με τις εκφράσεις σας πως απολαμβάνετε το φαγητό σας. Οι διατροφικές συνήθειες του γονέα έχουν μεγάλο αντίκτυπο στη διατροφή του παιδιού.
• Δημιουργήστε ένα ευχάριστο περιβάλλον. Την ώρα του γεύματος προσπαθήστε να δημιουργήσετε ένα ευχάριστο κλίμα, χωρίς άγχος και πίεση. Επίσης, σημαντικό είναι να μην υπάρχουν τριγύρω διάφορα ερεθίσματα που πρόκειται να αποσπάσουν την προσοχή του παιδιού, όπως είναι για παράδειγμα η ανοιχτή τηλεόραση ή διάφορα παιχνίδια.
• Αποφύγετε τα πολλά σνακ μέσα στην ημέρα. Η κατανάλωση διαφόρων σνακ μέσα στην ημέρα, ειδικά εάν αυτά καταναλώνονται κοντά στα κυρίως γεύματα, θα μειώσουν το αίσθημα της πείνας και θα οδηγήσουν σε μικρότερη πρόσληψη φαγητού. Καλό είναι να υπάρχει ένα σταθερό πρόγραμμα σνακ και γευμάτων μέσα στην ημέρα, ώστε και το παιδί να εξοικειωθεί σταδιακά με μία σταθερή συχνότητα κατανάλωσης γευμάτων και σνακ.

Σε περιπτώσεις που βλέπετε ότι το παιδί αρνείται συστηματικά να καταναλώσει την τροφή, καλό θα είναι να απευθυνθείτε στον/την παιδίατρο που είναι ο/η πλέον αρμόδιος/α ώστε να γίνει μία ενδελεχής λήψη του ιστορικού του παιδιού και να διευκρινιστεί εάν η μειωμένη όρεξη είναι φυσιολογική ή υπάρχει κάποιο οργανικό αίτιο.

Επίσης, ο/η παιδίατρος μέσω της εξέτασης θα καταγράψει την σωματική ανάπτυξη του παιδιού και θα διαπιστώσει εάν βρίσκεται ή όχι σε φυσιολογικά επίπεδα. Ένα παιδί που δεν αναπτύσσεται φυσιολογικά, λόγω μειωμένης ή κακής διατροφής, θα έχει αντίκτυπο στην κλινική του εικόνα ή/ και στις εργαστηριακές του εξετάσεις.

Επίσης, καλό είναι να κρατήσετε ένα 3η ή 7η ήμερο ημερολόγιο καταγραφής τροφίμων, στο οποίο θα καταγράφονται όλες οι ποσότητες των τροφίμων και των ροφημάτων που καταναλώθηκαν από το παιδί κατά τη διάρκεια της ημέρας. Καταγράφοντας οι ίδιοι τί ακριβώς τρώει καθημερινά το παιδί, ίσως θα διαπιστώσετε με μια δεύτερη μάτια ότι τελικά “τσιμπολογεί” αρκετά τρόφιμα/ σνακ στη διάρκεια της ημέρας. 

Είναι φυσιολογικό ένας γονέας να ανησυχεί για το παιδί του και ειδικά για το τι τρώει.

Ανησυχία, που συντηρείται -εν μέρει- και από όλους τους ειδικούς, που κατά καιρούς μιλούν για την αναγκαιότητα πρόσληψης και επάρκειας διαφόρων, απαραιτήτων, θρεπτικών συστατικών για τον οργανισμό του αναπτυσσόμενου παιδιού.

Ωστόσο, πολλές φορές οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες του γονέα για το παιδί όσον αφορά την πρόσληψη φαγητού μπορούν να οδηγήσουν σε καθημερινές διαμάχες και διαπληκτισμούς, που σίγουρα δε θα δώσουν λύση στον πρόβλημα, αντιθέτως θα το εντείνουν.

Η μείωση της όρεξης είναι φυσιολογική καθώς το παιδί μεγαλώνει και ο ρυθμός ανάπτυξης μειώνεται.

Σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει κάποιο υποκείμενο νόσημα που να οδηγεί σε μείωση της όρεξης, μπορείτε να δοκιμάσετε μερικές τεχνικές για να αυξήσετε την όρεξη του παιδιού όπως είναι η αποφυγή υπερφόρτωσης του πιάτου του με φαγητό, η αυξημένη έκθεση σε υγιεινά τρόφιμα, ο περιορισμός των σνακ κ.α.

Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να είστε ψύχραιμοι και υπομονετικοί καθώς η συμπεριφορά αυτή σε γενικές γραμμές είναι παροδική.

1. Leung Α, Marchand V, Sauve R. The 'picky eater': The toddler or preschooler who does not eat. Paediatr Child Health. 2012, 17(8):455-60. doi: 10.1093/pch/17.8.455.
2. DeCosta P, Møller P, Bom M, Olsen A. Changing children's eating behaviour - A review of experimental research. Appetite. 2017 Jun 1;113:327-357. doi: 10.1016/j.appet.2017.03.004. Epub 2017 Mar 9.
3. Green R, Miqdady M, Salah M, Abdelrahman H,Haddad F, Reda M, Lewis H, Ekanem E et al.How to Improve Eating Behaviour during Early Childhood. Pediatr Gastroenterol Hepatol Nutr. 2015, 18(1): 1–9. doi: 10.5223/pghn.2015.18.1.1