Λίγα λόγια για το τσάι βουνού
Το τσάι βουνού είναι ένα παραδοσιακό αφέψημα που προέρχεται από το φυτό σιδερίτης (Sideritis L.).
Το συγκεκριμένο βότανο ευδοκιμεί στις ορεινές περιοχές των μεσογειακών χωρών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
Συγκεκριμένα, η Ελλάδα φιλοξενεί πάνω από 17 διαφορετικά είδη του φυτού σιδερίτης που αναπτύσσονται σε συγκεκριμένες περιοχές της χώρας.
Μερικά από τα πιο γνωστά είδη περιλαμβάνουν το τσάι του Ολύμπου (Sideritis scardica – Σιδηρίτιδα η σκαρδική), το τσάι του Παρνασσού (Sideritis raeseri – Σιδηρίτιδα του Ράσερ) και το τσάι της Κρήτης (Sideritis syriaca – Σιδηρίτιδα η συριακή).
Το τσάι του βουνού ή σιδερίτης, είναι ήδη γνωστό από την εποχή του Διοσκουρίδη και του Ιπποκράτη. Το συνιστούσαν ως τονωτικό βότανο και το επαινούσαν για τις επουλωτικές του ιδιότητες, ιδανικές για να αντιμετωπίσουν τις πληγές από τα σιδερένια αντικείμενα στις μάχες (ξίφη, βέλη), στις οποίες οφείλει και το όνομά του.
Διατροφική αξία
Το τσάι του βουνού έχει μηδαμινές θερμίδες, καθώς δεν περιέχει σημαντικές ποσότητες υδατανθράκων, πρωτεϊνών ή λίπους.[i]
Ωστόσο, περιέχει σημαντικές ενώσεις όπως τερπένια (terpenes), φλαβονοειδή (flavonoids), ιριδοειδή (iridoids), κουμαρίνες (coumarins), λιγνάνες (lignanes), στερόλες (sterols) και διάφορα αιθέρια έλαια (essential oil), στις οποίες αποδίδονται οι ευεργετικές επιδράσεις του στην υγεία μας.
Για παράδειγμα, τα φλαβονοειδή είναι μία από τις μεγαλύτερες κατηγορίες φαινολικών ενώσεων, γνωστών για τις αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητές τους, που συνδέονται με πολλαπλά οφέλη για την υγεία μας.
Επίσης, το τσάι του βουνού δεν περιέχει καφεΐνη σε σύγκριση με το πράσινο τσάι ή μαύρο τσάι κι έτσι μπορεί να καταναλώνεται από όλους, όπως από παιδιά, εγκυμονούσες και όσους θέλουν να αποφύγουν την καφεΐνη λόγω ιατρικών παθήσεων.
Οφέλη για την υγεία
Το τσάι του βουνού περιέχει έναν πλούτο θρεπτικών συστατικών με σημαντικά οφέλη για την υγεία μας.
Μάλιστα, οι θεραπευτικές του ιδιότητες είναι γνωστές εδώ και πολλά χρόνια. Στην παραδοσιακή ιατρική το τσάι του βουνού χρησιμοποιούταν για την αντιμετώπιση πολλών ασθενειών όπως της γρίπης, του κοινού κρυολογήματος και των γαστρεντερικών διαταραχών (π.χ. έλκος και δυσπεψία).
Παρότι δεν υπάρχουν πολλές κλινικές μελέτες που να υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα του, εργαστηριακές μελέτες αναδεικνύουν ότι αρκετά από τα συστατικά που συναντάμε στο τσάι του βουνού έχουν σημαντικές ευεργετικές ιδιότητες όπως είναι:
Συμβάλλει στη γνωστική λειτουργία
Το τσάι του βουνού έχει κερδίσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας για τις πιθανές θεραπευτικές του δυνατότητες, ειδικά σε σχέση με νευροεκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος Alzheimer.
Το τσάι του βουνού περιέχει φαινολικές και άλλες βιοενεργές ενώσεις, οι οποίες είναι γνωστές για τις αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις τους ιδιότητες. Αυτές οι ενώσεις μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του οξειδωτικού στρες και της φλεγμονής, που συνδέονται με την εκφύλιση των νευρώνων και την εμφάνιση γνωστικών διαταραχών.
Υπάρχουν μάλιστα περιορισμένες μελέτες που δείχνουν ότι το τσάι του βουνού μπορεί να βελτιώσει τη γνωστική λειτουργία σε πειραματόζωα με νόσο Alzheimer.[ii]
Αν και τα αρχικά ευρήματα είναι ενθαρρυντικά, οι περισσότερες μελέτες είναι εργαστηριακές. Είναι σημαντικό να γίνουν περισσότερες κλινικές μελέτες για να επιβεβαιωθούν οι μηχανισμοί δράσης και η αποτελεσματικότητα του τσαγιού του βουνού στην υποστήριξη της γνωστικής λειτουργίας στους ανθρώπους.
Συμβάλλει στην καλή υγεία του εντέρου
Το τσάι του βουνού έχει φυσικές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της φλεγμονής.
Η δράση του αυτή το καθιστά ιδιαίτερα ευεργετικό στην αντιμετώπιση φλεγμονών που σχετίζονται με το γαστρεντερικό σύστημα και στην ανακούφιση από ανεπιθύμητα γαστρεντερικά συμπτώματα, όπως είναι η δυσπεψία και ο κοιλιακός πόνος.
Συμβάλλει στη μείωση της χοληστερόλης
Υπάρχουν ενδείξεις ότι το τσάι του βουνού συμβάλλει στη μείωση της χοληστερόλης, βελτιώνοντας το λιπιδαιμικό προφίλ.
Μία τυχαιοποιημένη κλινική μελέτη που συμπεριέλαβε 54 συμμετέχοντες έδειξε ότι η καθημερινή κατανάλωση τσαγιού του βουνού για ένα μήνα είχε θετικές επιδράσεις στα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης, κάτι που θα μπορούσε να είναι ευεργετικό για την υγεία της καρδιάς.[iii]
Εμφανίζει αντιμικροβιακή δράση
Μελέτες έχουν δείξει ότι τα αιθέρια έλαια που προέρχονται από διάφορα είδη του φυτού σιδερίτης έχουν σημαντικές αντιμικροβιακές ιδιότητες έναντι μίας ποικιλίας παθογόνων μικροοργανισμών, συμπεριλαμβανομένων βακτηρίων, ιών και μυκήτων.
Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να είναι αποτελεσματικά στην καταπολέμηση λοιμώξεων που προκαλούνται από αυτούς τους μικροοργανισμούς, ενισχύοντας το ανοσοποιητικό σύστημα.
Το Τσάι του βουνού στη διατροφή μας
Το τσάι του βουνού είναι ένας ευχάριστος και υγιεινός τρόπος για να ενυδατωθείτε όλες τις εποχές του χρόνου.
Το τσάι του βουνού μπορεί να είναι μία εξαιρετική επιλογή για τους κρύους μήνες του χειμώνα. Μπορείτε να το καταναλώσετε και τους καλοκαιρινούς μήνες, προσθέτοντας πάγο είτε βάζοντάς το στο ψυγείο για λίγη ώρα.
Επίσης, καλό είναι να αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε ζάχαρη κατά το σερβίρισμα.
Εναλλακτικά μπορείτε να δοκιμάσετε να προσθέσετε λίγη βανίλια ή κανέλα για να ενισχύσετε τη γεύση του, ή να προσθέσετε λίγο μέλι. Μάλιστα, η κατανάλωση τσαγιού με λεμόνι και μέλι είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να καταπραΰνετε έναν πονόλαιμο.
Σημεία προσοχής στην κατανάλωση του τσαγιού του βουνού
Το τσάι του βουνού είναι, γενικά, ασφαλές να καταναλώνεται σε μέτριες ποσότητες, μιας και δεν έχουν αναφερθεί σημαντικές παρενέργειες από την κατανάλωσή του.
Όπως όμως με οποιοδήποτε τρόφιμο ή ποτό, ορισμένα άτομα ενδέχεται να εμφανίσουν αλλεργικές αντιδράσεις.
Εάν κάποιος αντιληφθεί οποιοδήποτε ανεπιθύμητο σύμπτωμα κατά την κατανάλωση τσαγιού του βουνού, θα πρέπει να συμβουλευτεί το θεράποντα ιατρό του.
Βιβλιογραφία
[i] Żyżelewicz D, Kulbat-Warycha K, Oracz J, Żyżelewicz K. Polyphenols and other bioactive compounds of Sideritis plants and their potential biological activity. Molecules. 2020 18:25(16):3763. doi: 10.3390/molecules25163763.
[ii] Hofrichter J, Krohn M, Schumacher T, Lange C, Feistel B, Walbroel B, Pahnke J. Sideritis spp. extracts enhance memory and learning in Alzheimer’s β-amyloidosis mouse models and aged C57Bl/6 mice. J Alzheimers Dis. 2016 53(3):967–980. doi: 10.3233/JAD-160301.
[iii] Kassi E, Dimas C, Dalamaga M, Panagiotou A, Papoutsi Z, Spilioti E, Moutsatsou P. Sideritis euboea extract lowers total cholesterol but not LDL cholesterol in humans: A randomized controlled trial. Clin. Lipidol. 2013 8:627–634. doi: 10.2217/clp.13.64.
