Γλιστρίδα

Η γλιστρίδα (γνωστή και ως αντράκλα) είναι ένα φυτό που ανήκει στην οικογένεια των Πορτουλακοειδών (Portulacaceae sp).

Αν και θεωρείται χωροκατακτητικό ζιζάνιο, εκτιμάται ιδιαίτερα εδώ και αιώνες τόσο για την υψηλή διατροφική του αξία όσο και για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες.

Έχει χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς ως ένα φυτικό φάρμακο στην παραδοσιακή ιατρική για την αντιμετώπιση διαφόρων ασθενειών, όπως για την αντιμετώπιση της καούρας, του γαστρικού έλκους, του πονοκεφάλου, του πυρετού και των παθήσεων της ουροδόχου κύστης.

Μάλιστα, η αντράκλα έχει καταχωρηθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως ένα από τα πιο χρησιμοποιούμενα φαρμακευτικά φυτά. Για το λόγο αυτό, της έχουν προσδώσει τον όρο «Παγκόσμια Πανάκεια, Global Panacea».

Η προέλευσή της γλιστρίδας δεν είναι βέβαιη, αλλά η ύπαρξη αυτού του φυτού αναφέρεται περίπου 4.000 χρόνια πριν.

Η γλιστρίδα είναι ένα βότανο χαμηλό σε θερμίδες καθώς μία μερίδα- αντιστοιχεί σε 1 κούπα - θα μας δώσει μόλις 9 θερμίδες. ¹

Το χαμηλό θερμιδικό της περιεχόμενο αποδίδεται στην αυξημένη περιεκτικότητα της σε νερό καθώς περίπου το 93% αποτελείται από νερό. Το υπόλοιπο μέρος αποτελείται κατά βάση από υδατάνθρακες και πρωτεΐνες.

Η γλιστρίδα αποτελεί μία καλή πηγή της βιταμίνης Α, βιταμίνη απαραίτητη για τη υγεία των ματιών, τη λειτουργία του ανοσοποιητικού και την υγεία του δέρματος.

Επίσης, η γλιστρίδα είναι μία καλή πηγή της αντιοξειδωτικής βιταμίνη C. Η ισχυρή αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης C είναι απαραίτητη για την καταπολέμηση των ελευθέρων ριζών, που φαίνεται να συσχετίζονται με την εμφάνιση χρόνιων νοσημάτων υγείας, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, τα καρδιαγγειακά νοσήματα και νευροεκφυλιστικές ασθένειες.

Το ενδιαφέρον με αυτό το φυτό είναι ότι αποτελεί μία καλή διαιτητική πηγή ω-3 λιπαρών οξέων. ²

Συγκεκριμένα, 100 γρ. του φυτού θα μας εφοδιάσει με 300-400 mg α- λινολενικού οξέος (ALA). Το άλφα-λινολενικό οξύ ανήκει στην κατηγορία των ω-3 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων και χαρακτηρίζεται ως «απαραίτητο» λιπαρό οξύ καθώς ο οργανισμός μας δεν μπορεί να το παράγει ενδογενώς, συνεπώς θα πρέπει να το προσλαμβάνουμε μέσω της διατροφής μας.

Η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) προτείνει ως συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη για το ALA τα 2-3 γρ., για ενεργειακή πρόσληψη 1800-2700 kcal/ημέρα.

Επίσης, στην γλιστρίδα εντοπίστηκαν ποσότητες από φλαβονοειδή, όπως απιγενίνη, καμπερφερόλη, λουτεολίνη, κουερσετίνη και ρουτίνη, με την κουερσετίνη να αποτελεί την πιο άφθονη ένωση. Η συγκέντρωση των φλαβονοειδών εξαρτάται κυρίως από το μέρος του φυτού, συνήθως παρατηρείται μεγαλύτερη ποσότητα στη ρίζα της γλιστρίδας και ακολουθούν ο βλαστός και τα φύλλα.

¹ Οι τιμές βασίζονται στη διατροφική βάση του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ (US Department of Agriculture, USDA).(2)

² Το ποσοστό Συνιστώμενης Ημερήσιας Πρόσληψης (%ΣΗΠ) σας δείχνει πόσο συμβάλει το κάθε θρεπτικό συστατικό από μία μερίδα του τροφίμου στη συνολική ημερήσια πρόσληψη. Ο υπολογισμός βασίζεται στις ημερήσιες τιμές αναφοράς (Daily Values) του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ, με βάση 2000 kcal ανά ημέρα για έναν μέσο υγιή ενήλικα. Ανάλογα με τις ενεργειακές ανάγκες του κάθε ατόμου, το % ΣΗΠ μπορεί να είναι χαμηλότερο ή υψηλότερο. Γενικότερα εάν το % ΣΗΠ για ένα συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό είναι μικρότερο ή και ίσο με 5%, το τρόφιμο θεωρείται πως είναι χαμηλό σε περιεκτικότητα ως προς το συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό. Αντίστοιχα, εάν το % ΣΗΠ για ένα συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό είναι μεγαλύτερο ή και ίσο με 20%, το τρόφιμο θεωρείται πως είναι υψηλό σε περιεκτικότητα ως προς το συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό.

³ Συστατικά που παρουσιάζονται επιπροσθέτως των βασικών θρεπτικών συστατικών ως ειδικού ενδιαφέροντος για το συγκεκριμένο τρόφιμο.

Τα φαρμακευτικά φυτά και βότανα χρησιμοποιούνται εδώ και καιρό στη θεραπεία διαφόρων ασθενειών.

Χάριν στην υψηλή διατροφική της αξία, η γλιστρίδα μπορεί να έχει ωφέλιμες επιδράσεις, οι βασικότερες από τις οποίες αναφέρονται παρακάτω.

Αντιφλεγμονώδη δράση.

Η γλιστρίδα φαίνεται ότι περιέχει αλκαλοειδείς ενώσεις που εμφανίζουν ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση. ³

Η φλεγμονή και ιδίως η χρόνια εμμένουσα φλεγμονή φαίνεται ότι αποτελεί βασικό αίτιο για την εμφάνιση χρόνιων μη μεταδιδόμενων νοσημάτων, όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, τα καρδιαγγειακά νοσήματα κ.α.

Συνεπώς, η γλιστρίδα μπορεί να έχει σημαντικά οφέλη για την υγεία μας, καταπολεμώντας τη φλεγμονή.

Ενισχύει την υγεία της καρδιάς.

Η γλιστρίδα είναι ένα φυτό που μας εφοδιάζει με αξιοσημείωτες ποσότητες ω-3 λιπαρών οξέων. Τα ω-3 λιπαρά οξέα θεωρούνται σήμερα πολύτιμος σύμμαχος της καρδιαγγειακής μας υγείας.

Τα ω-3 λιπαρά οξέα έχει φανεί ότι λειτουργούν ως ασπίδα για την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων καθώς εμφανίζουν αντιφλεγμονώδη δράση και αντιθρομβωτική δράση.

Συνεπώς, καταναλώνοντας τη γλιστρίδα στα πλαίσια μίας υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής θα μας βοηθήσει να καλύψουμε τις ημερήσιες ανάγκες μας σε ω-3 λιπαρά οξέα και κατ΄ επέκταση θα συμβάλλει στην καλή υγεία της καρδιάς.

Αντιοξειδωτική δράση.

Η αντράκλα είναι πλούσια σε διάφορα αντιοξειδωτικά και ευεργετικές φυτικές ενώσεις όπως είναι η βιταμίνη Α, η βιταμίνη C και τα φλαβονοειδή.

Η ισχυρή αντιοξειδωτική δράση μπορεί να έχει σημαντικά οφέλη για την υγεία της καρδιάς.

Αν και οι ακριβείς μηχανισμοί δεν έχουν κατανοηθεί πλήρως, τα αντιοξειδωτικά, πιθανότατα να προστατεύουν τις λιποπρωτεΐνες και τα αγγεία μας από τις καταστροφικές επιδράσεις των δραστικών μορφών οξυγόνου. Η οξείδωση της «κακής» χοληστερίνης (LDL-C) αποτελεί το πρώτο στάδιο για τον σχηματισμό της αθηρωματικής πλακάς και την εκδήλωση των καρδιαγγειακών νοσημάτων.

Παρότι, η γλιστρίδα είναι ένα ζιζάνιο αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει θέση στη δίαιτα και τη διατροφή μας. Στην πραγματικότητα, οι μίσχοι και τα φύλλα της γλιστρίδας είναι βρώσιμα και έχουν γεύση παρόμοια με το σπανάκι, συνεπώς η γλιστρίδα μπορεί να ενταχθεί στο διαιτολόγιο μας ως λαχανικό.

Η γλιστρίδα μπορεί να καταναλωθεί ωμή, μαγειρεμένη ή με τη μορφή του τουρσί.

Παρακάτω αναφέρονται μερικοί τρόποι για να απολαύσετε τη γλιστρίδα στη διατροφή σας:

• Ως συστατικό στη σαλάτα. Ο πιο συνηθισμένος τρόπος να εντάξετε τη γλιστρίδα στη διατροφή σας είναι καταναλώνοντάς την ωμή με τη μορφή της σαλάτας, συνοδεύοντας τα κυρίως γεύματα σας.

• Ως συστατικό σε αραβική πίτα ή τοστ. Προσθέστε τη γλιστρίδα στην αραβική ή το τοστ για πλούσια γεύση.

• Ως τσάι. Μπορείτε να αξιοποιήσετε τα αποξηραμένα φύλλα της για να φτιάξετε ένα τσάι.

• Ως συστατικό σε σούπες.

Γενικά, η κατανάλωση της γλιστρίδας θεωρείται ασφαλής και ωφέλιμη για την υγεία μας, όταν γίνεται στα πλαίσια μίας υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής καθώς δεν έχουν αναφερθεί παρενέργειες από τη χρήση της. Προσοχή ίσως χρειαστεί να δοθεί από άτομα που:

• Εμφανίζουν αλλεργία

Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν φαγούρα στο στόμα ή το λαιμό, οίδημα των χειλιών ή της γλώσσας, και σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να προκληθεί αναφυλαξία, μια αντίδραση που μπορεί να είναι επικίνδυνη για τη ζωή.

Εάν εμφανίσετε κάποιο από αυτά τα συμπτώματα μετά την κατανάλωση της γλιστρίδας, θα πρέπει να επικοινωνήσετε άμεσα με τον/την θεράπων/ουσα ιατρό σας.

• Άτομα που έχουν πέτρες στα νεφρά ή βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης

Η γλιστρίδα είναι ένα φυτό που περιέχει οξαλικά οξέα.

Τα τρόφιμα που έχουν αρκετά μεγάλη περιεκτικότητα σε οξαλικά οξέα έχουν συσχετισθεί με το σχηματισμό λίθων στους νεφρούς. Αυτό συμβαίνει καθώς τα οξαλικά άλατα είναι δυνατόν να συσσωρεύονται στους ιστούς των νεφρών και της ουροδόχου κύστης και να προκαλούν νεφρικούς λίθους.

Σε αυτήν την περίπτωση συστήνεται ένας μέτριος περιορισμός της κατανάλωσης τροφίμων που αποτελούν πλούσιες πηγές οξαλικών.

1. USDA. Food search. Purslane, raw. Available at: https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/169274/nutrients. (Accessed at October 2023).

2. Uddin Κ, Juraimi Α, Hossain Σ, Nahar Μ, Ali Ε, Rahman Μ.Purslane Weed (Portulaca oleracea): A Prospective Plant Source of Nutrition, Omega-3 Fatty Acid, and Antioxidant Attributes. ScientificWorldJournal. 2014, 2014: 951019. doi: 10.1155/2014/951019.

3. Χu L, Ying Z, Wei W, Hao D, Wang H, Zhang W. A novel alkaloid from Portulaca oleracea L. Nat Prod Res. 2017;31(8):902–8. doi: 10.1080/14786419.2016.1253081.